የሁለቱ ሱዳን መንግሥታት ድርድር

ሁለቱ ተቀናቃኝ ወገኖች ባለፈው ወር ወደ ጦርነት አፋፍ እንዳያደርሳቸው አስግቶ የነበረ ግጭት ካካሄዱ ወዲህ ፊት ለፊት ተገናኝተው ሲወያዩ ይህ የመጀመሪያቸው ቢሆንም፡ እስካሁን አንድም ስምምነት ላይ ለመድረስ አልቻሉም። ድርድሩ ለምን ወደፊት መራመድ ተሳነው? በለንደን የሚገኘውን እና ቻታም ሀውስ በመባል የሚታወቀውን የዓለም አቀፍ የፖለቲካ ጉዳዮች ተመልካች ተቋም የአፍሪቃ ክፍል ምክትል ተመራማሪ የፖለቲካ ተንታኝ ወይዘሮ አጂዋ አኒማዱ አስተያት ሰጥተዋል።

በሱዳን እና በደቡብ ሱዳን መካከል የተጀመረው ድርድር ውጤት አልባ መሆኑን የሁለቱም ሀገሮች ባለሥልጣናት ቢያመለክቱም፡ በድርድሩ ስምምነት ሊደረስ ይችላል በሚል ተስፋ ውይይቱን እንደማያቋርጡ የሱዳን ተዳራዳሪ ኢድሪስ መሀመድ አብደል ቃዲር እና የደቡብ ሱዳን አቻቸው ፓጋን አሙም አስታውቀዋል። የአፍሪቃ ህብረት ባቋቋመው የሸምጋዮች ቡድን መሪ በቀድሞው የደቡብ አፍሪቃ ፕሬዚደንት ታቦ ምቤኪ ሸምጋይነት የሚካሄደው የሁለቱ ሀገሮች ውይይት ለምን ይህን ያህል ጊዜ እንደወሰደበ በለንደን የሚገኙት ቻታም ሀውስ በመባል የሚታወቀው የዓለም አቀፍ የፖለቲካ ጉዳዮች ተመልካች ተቋም የአፍሪቃ ክፍል ምክትል ተመራማሪ የፖለቲካ ተንታኝ ወይዘሮ አጂዋ አኒማዱ ሲያስረዱ፡
« በሁለቱ መንግሥታት መካከል ለብዙ ጊዜ የኖረው፡ እንዲሁም፡ ደቡብ ሱዳን ባለፈው ሐምሌ ነፃ መንግሥት በሆነችበትም ጊዜ እንኳን በደቡብ ሱዳን እና በሱዳን ብሔራዊ ኮንግረስ ፓርቲ መሪዎች መካከል የቆየው የጥላቻ ታሪክ ይመስለኛል ምክንያቱ። ደቡቡ በሰሜኑ መንግሥት ተግልሎ ቆይቶዋል። እና አሁን ነጻ መንግሥት በመሆኑ እና ብዙ ሊነሱ የሚገባቸው ጉዳዮች በመኖራቸው ውይይቱን የማራዘሙን ጨዋታ ለመጫወት የፈለገ ይመስለኛል። »
ወይዘሮ አኒማዱ እንዳስረዱት፡ ለድርድሩ መጓተት ምክንያት ከሆኑትና ሁለቱን ተቀናቃኝ ወገኖች አሁንም ከሚያወዛግቡዋቸው ጉዳዮች መካከል ዋነኛው ሁለቱ ወገኖች እአአ በ 2005 ዓም በተፈራረሙት አጠቃላዩ የሰላም ስምምነት ውስጥ የተካተቱትና ደቡብ ሱዳን ነፃ መንግሥት ታቋቁም አታቋቁም በሚለው ጥያቄ ላይ ሕዝበ ውሳኔ ከማካሄድዋ በፊት መልስ ማግኘት የነበረባቸው ጉዳዮች እስካሁን መልስ አለማግኘታቸው ነው። ሰፊ ክርክር ካስነሱት ጉዳዮች መካከል፡ በሰሜንና በደቡብ ሱዳን መካከል ያለው ድንበር የሚካለልበት፡ የነዳጅ ዘይቱ ገቢ ክፍፍል፡ በሰሜን የሚኖሩት ደቡብ ሱዳናውያን እና በደቡቡ ሱዳን የሚኖሩ የሱዳን ተወላጆች ዜግነትን የተመለከቱት ጉዳዮች ይጠቀሳሉ። በተለይ የነዳጅ ዘይቱ ክፍፍል ጥያቄ መፍትሄ ያላገኘበት ድርጊት በነዳጅ ዘይቱ ገቢ ላይ ጥገኛ በሆነው በደቡብ ሱዳን መንግሥት ኤኮኖሚ ላይ አሉታዊ ተፅዕኖ እንደሚያሳርፍ ተገልጸዋል። ሆኖም ግን፣ አጂዋ አኒማዱ፣ ድርድሩ አለመቋረጡን አበረታቺ ሂደት ሆኖ ያዩታል።
« ይህ ውይይት መካሄዱ ራሱ አዎንታዊ ምልክት ነው ብየ አስባለሁ። እርግጥ፣ ሊመከርባቸው የሚገቡ ቡዙ ጉዳዮች በመኖራቸው ውይይቱ ሊራዘም ይችል ይሆናል። ግን ግልጽ በሆነ መንገድ እስከተመከረባቸውና ወደመፍትሔ እስከተደረሰ፣ ይህ ሁለቱ ሀገሮች ወደፊት እተወሳሰበ ሁኔታ ውስጥ የማይገቡበትን አዎንታዊ ሂደት ያመቻቻል ብየ አምናለሁ። »
በሱዳን መንግሥትና በሱዳን ሕዝብ ነጻ አውጪ ንቅናቄ መካከል ከሀያ ዓመት በላይ የቀጠለው ጦርነት እአአ በ 2005 ዓም ባበቃበት ስምምነት መደረስ ላይ እና ደቡብ ሱዳንም ነጻ መንግሥት በሆነችበት ድርጊት ላይ ዓለም አቀፉ ማህበረሰብ ትልቅ ሚና መጫወቱ የሚታወስ ሲሆን፡ በዚያን ጊዜ ምንም እንኳን የፖለቲካ ተንታኣኝ አወዛጋቢ ጉዳዮች ሁሉ መፍትሄ ሳያገኙ በፊት ደቡብ ሱዳንን ነፃ የምትሆንበት ድርጊት አደገኟ እንደሚሆን ቢያስጠነቅቁም፡ ዓለም አቀፉ ማህበረሰብ በሰላሙ ስምምነት መፈረም የሁለቱ ወገኖች ችግር በጠቅላላ ያበቃል የሚል ተስፋ አሳድሮ ነበር፤ ያ ተስፋው እውን አልሆነም። በመሆኑም ሁለቱን ሀገሮች ለማቀራረብ አሁንም ጥረቱን እንደቀጠለ ይገኛል። ግ ው ዓለም አቀፉ ማህበረሰብ ወደፊት መራመድ የተሳነው የአዲስ አበባው ውይይት ባፋጣኝ ውጤታማ እንዲሆን ድርሻ ሊይዝ ይችላል ብለው እንደሚያምኑ ገልጸዋል።
« ዓለም አቀፉ ግፊት በሁለቱም በኩል የሚያስገኘው ፋይዳ ይኖራል ብዬ አላስብም። ይህን በመሰለ ሁኔታ ወቅት፡ ውጥረቱ እንዲረግብና በሱዳንና በደቡብ ሱዳን የነዳጅ ዘይት ጥቅም ጭምር ሰበብ የተፈጠረው ውዝግብ እንዲያበቃ የሚፈልጉት ወገኖች ሁሉ ሰላማዊ መፍትሔ የሚገኝበትን ሀሳብ እንደሚደግፉ በግልጽ ካሳዩ፣ ያኔ ለውጥ ሊገኝ ይችላል። ለሁለቱ መንግሥታት ሰላማዊ የወደፊት ሁኔታ ማመቻቸት የሚቻልበት ስራ እንዲሰራ ከተፈለገ ግን፣ ይህ ውይይት ተጨባጭ ድምዳሜ ላይ እንዲደርስ ጊዜ መስጠት አስፈላጊ ይሆናል። »

አርያም ተክሌ

ሸዋዬ ለገሰ