የብሩንዲ የመገናኛ ዘዴ ረቂቅ ሕግና ተቃዉሞዉ

23 04 13

የብሩንዲ መንግሥት አዲስ ያሻሻለዉን የመገኛ ዘዴዎች ሕግ የሐገሪቱ ሕግ መወሰኛ ምክር ቤትና ፕሬዝዳት እንዳያፀድቁት ዓለም አቀፉ የጋዜጠኞች መብት ተሟጋች ድርጅት ድንበር የለሽ ዘጋቢዎች ጠየቀ።መንበሩን ፓሪስ-ፈረንሳይ ያደረገዉ የጋዜጠኞች መብት ተሟጋች ድርጅት እንደሚለዉ ሕጉ የገለልተኛ መገናኛ ዘዴዎች ነፃነትን፥ የጋዜጠኞች ሥራና መብትን የሚገድብ ነዉ።የብሩንዲ ሕግ መምሪያ ምክር ቤት በቅርቡ በአብላጫ ድምፅ የተቀበለዉ የማሻሻያ ሕግ በነፃ ጋዜጠኞች ሥራና አሠራር ጥብቅ ቁጥጥር እንዲደረግና ከፍተኛ ቅጣት እንዲጣል የሚደነግግ ነዉ።የብሩንዲ ጋዜጠኞች ማሕበር ሕጉን ነፃ መገናኛ ዘዴዎችን ለመዝጋት ያለመ በማለት አዉግዞታል።ነጋሽ መሐመድ አጭር ዘገባ አለዉ።


የብሩንዲ ነፃ ጋዜጠኞች የእስካሁን ትችት፥ ጥያቄ፥ አንዴዴም ተቃዉሞ፥ የሐገሪቱ መንግሥት እንደ ጎርጎሮሳዉያኑ አቆጣጠር 2003 የደነገገዉ ሕግ፥ መብት-ነፃነታችንን ገደበብን የሚል ነበር።የራዲዮ ዘገቢ ሐሰን ሩቫኩኪ በጤና መታወክ ሰበብ በቅርቡ እስኪለቀቅ ድረስ ለአሥራ-አምስት ወራት ያሕል መታሠሩ የብሩንዲ ጋዜጠኞችና የጋዜጠኞች መብት ተሟጋቾች ነባሩን ሕግ እና መንግሥት ሕጉን አሳቦ የሚወስደዉን እርምጃ ለመተቸት እና ለመቃዋማቸዉ የቅርብ ዋቢ ያደርጉታል።

ለፕሬዝዳት ፔሪ ንኩሩንዚዛ መንግሥት ግን ነባሩ ሕግ ነፃ መገናኛ ዘዴና ጋዜጠኞችን ለመቆጣጠር «የልብ አድርስ» አይነት አልሆነም።ያ-ሕግ፥ በመንግሥት መግለጫ እንዲሻሻል፥ በጋዜጠኞቹና በጋዜጠኞች መብት ተሟጋቾቹ አይን እንዲጠናከር፥ መወሰኑ ነዉ ያዲሱ ተቃዉሞ ምክንያት። በድንበር የለሽ ዘጋቢዎች የአፍሪቃ ጉዳይ ተጠሪ ፔሪ አምብሮይዝ፥-
                    

«የጋዜጠኞችን የመርመር፥ የመናገር፥ የማሳተም ነፃነትን በተመለከተ ካለፈዉ ይልቅ ያሁኑ ሕግ በጣም ያጠበዋል።ምክንያቱም ይሕ ረቂቅ ጋዜጠኞች በጣም በተዘረዘሩ ሰፊ ጉዳዮች ጥፋተኛ ሆነዉ ከተገኙ እጅግ ከፍተኛ መቀጮ ይጣልባቸዋል።ጋዜጠኞች መመርመርና መዘገብ የሚችሉበትን ርዕሥም ይቀንሰዋል።»

በአዲሱ ሕግ መሠረት ጋዜጠኞች ምንጮቻቸዉን በሚስጥር የመያዝ መብት የላቸዉም።አንድ ግለሰብ ያሻዉን ያሕል ልምድ ቢኖረዉም የዩኒቨርስቲ ዲግሪ ከሌለዉ ጋዜጠኛ መሆን አይችልም።ጋዜጠኛዉ የመንግሥትን ሚስጥር፥ የጦር ሐይሉን ሚንስጥር የሚጋልጡ፥ የሕዝብን ጥቅምና ፀጥታ፥  የሚያዉኩ ዘገቦችን አዉጥቷል ወይም ሊያወጣ ሞክሯል ከተባለ ከባድ ቅጣት ይበይነበታል።

እስካሁን ባለዉ ሕግ አንድ መቶ ሐምሳ ዩሮ ግድም የሚያስቀጣዉ ጥፋት አሁን ወደ አንድ ሺሕ ዩሮ ከፍ ብሏል።ጥፋቱ መንግሥት ከባድ ነዉ ብሎ ካሰበ ጋዜጠኛዉ በገንዘብ መቀጫ አያመልጥም።ሊታሰር፥ ጣቢያዉ ወይም ጋዜጣዉ ሊዘጋም ይችላል።

ጋዜጠኛዉን ያስከስሳሉ የተባሉት የሕዝብ፥ የመንግሥትና የመከላከያ ደሕንነት ፀጥታና ሚስጥር ግን በግልፅ አልተቀመጡም።የብሩንዲ የጋዜጠኞች ማሕበር ፕሬዝዳት አሌክሳንደር ኒዩንጌኮ ሕጉን «ነፃ መገናኛ ዘዴዎችን ለመዝጋት ያለመ» በማለት አዉግዘዉታል።የድንበር የለሽ ዘጋቢዎች ባለሥልጣን አብሮይዝ እንደሚሉት ደግሞ፥ አሻሚ እና ለዲሞክራሲያዊ ሥርዓት አደገኛ ነዉ።
                     
«ይሕ በጣም አሻሚ፥ ግን በጣም ጨካኝ ሕግ ነዉ።ጋዜጠኞች ጥንቃቄ የሚያሻቸዉ የሚባሉ ጉዳዮችን ለማጣራት፥ ለመርመርና ለመዘገብ ከሞከሩ የሚጣልባቸዉ ቅጣት እጅግ ከባድ ነዉ። ተቃዋሚዎች አቋማቸዉን በግልፅ መግለፅ በማይችሉባት ብሩንዲን በመሰለች ሐገር መገናኛ ዘዴዉ ሥራዉን መስራት ካልቻለ፥ የሚሰማዉ ድምፅ የገዢዉ ፓርቲ «የገደል ማሚቶ» ብቻ ነዉ።በዚሕም ምክንያት የኛ ሥጋት ለፕሬስ ነፃነት ብቻ ሳይሆን አጠቃላይ ዲሞክራሲያዊ ሥርዓት ለአደጋ የተጋለጠ በመሆኑ ነዉ።»


ማሻሻያዉን የሐገሪቱ ሕግ መምሪያ ምክር ቤት በአብላጫ ድምፅ ተቀብሎታል።ሕግ የሚሆነዉ ግን የሐገሪቱ ሕግ መወሰኛ ምክር ቤት አፅድቆት፥ በፕሬዝዳንቱ ፊርማ ሲፀና ነዉ።ብሩንዱ በያዝነዉ የጎርጎሮሳዉያን ዓመት ሁለት ሺሕ አስራ-ሰወስት የፕረስ ነፃነትን በማክበር ከአንድ መቶ ሰባ ዘጠኝ ሐገራት አንድ መቶ ሠላሳ-ሁለተኛ ናት።

ነጋሽ መሐመድ

ተክሌ የኋላ