የኤቦላን ተኀዋሲ ያገኙት የአንዱ የሳይንስ ምሁር ስራ እና ታሪክ

በቅርቡ የተከሰተውን አስከፊ የኤቦላ ወረርሽኝ ለመግታት እየሰሩ እንደሆነ ይታመናል። በጌንት የህክምና ትምህርት ቤት የመጨረሻ ዓመት ተማሪ ሳሉ የተወሰኑ የፒዮ መምህራን በተኅዋሲ እና በባክቴሪያ የሚከሰቱ ተላላፊ በሽታዎች በመድሃኒቶችና ክትባቶች መበራከት ምክንያት ስለሚቀንሱ ዘርፉ የወደፊት ተስፋው የተመናመነ እንደሆነ ነግረዋቸው ነበር።

ነገር ግን ፒዮ እነዚህ ደቃቅ ተኅዋሲያን በሰው ልጅ ላይ ባላቸው ከፍተኛ ተፅዕኖ ይገረሙ ነበር።እናም የመምህራኑን ምክር ሳይሰሙ በተኅዋሲ እና በባክቴሪያ በሚከሰቱ ተላላፊ በሽታዎች ላይ ትኩረታቸውን ለማድረግ ወሰኑ።

''ከህክምና ትምህርት ቤት ከተመረኩ የተወሰኑ ዓመታት በኋላ በአንትወርፕ የምድር ወገብ አካባቢ በሽታዎች ትምህርት ቤት በስልጠና ላይ ነበርኩ።አንድ ቀን ከቀድሞዋ ዛየር ለምርመራ የተዘጋጀ የደም ናሙና መጣልን።የደሙ ናሙና የአንዲት ሟች መነኩሲት ሲሆን የሞታቸው ምክንያት ቢጫ ወባ ተብሎ የሚጠራው ህመም ነው ተብሎ ይታሰብ ነበር።ከዛ የደም ናሙና ውስጥ ዛሬ ኤቦላ ተብሎ የሚጠራውን አደገኛ ተኅዋሲ አገኘን።እናም ወደ ዛየር አመራሁ። የዓለም ጤና መድረክን በድንገት የተቀላቀልኩት በዚህ መንገድ ነበር።''

ፒተር ፒዮ የኤቦላ ተኅዋሲን ካገኙ አርባ አመታት ተቆጠሩ።በምዕራብ አፍሪካ የተከሰተው ኤቦላ መስፋፋት በአለም ሰላምና ደህንነት ላይ የተጋረጠ አደጋ መሆኑን የተባበሩት መንግስታ ድርጅት አስታውቋል።ከዚህ ገዳይ ተኅዋሲ ጋር በሚደረገው ትንቅንቅ ከፊት ከተሰለፉት ባለሙያዎች መካከል አንዱ የሆኑት ፒዮ አሁን የተከሰተው መስፋፋት እንዳስደነገጣቸው ይናገራሉ።

''ይህ የኤቦላ መስፋፋት በይፋ ከሚታወቁት ሃያ አምስተኛው ነው።መስፋፋቱ በምዕራብ አፍሪካ የመጀመሪያው ከእስካሁኖቹም ትልቁ ነው።በዚህ መስፋፋት የሞቱት ሰዎች ቁጥር በቀድሞዎቹ በአንድነት ከገደሉት መብለጡ አስገርሞኛል።ምክንያቱም የቀድሞዎቹ በቦታና ጊዜ የተወሰኑ ነበሩ።ካሁን ቀደም የኤቦላ ህሙማኑን በመለየትና እንቅስቃሴያቸውን በመገደብ በትናንሽ መንደሮችና ከተሞች የተከሰቱትን ወረርሽኞች መግታት ተችሏል።''

በተባበሩት መንግስታት ድርጅት በምክትል ዋና ጸሃፊነት በሙያው ያገለገለገሉት ፒዮ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ሰላም አስከባሪ ጓድ የኤቦላ መስፋፋትን ለማስቆም ለሚደረገው ጥረት እገዛ እንዲያደርግ ጥሪ ሲያቀርቡ ቆይቷል።

''ይህ ከፍተኛ የተኅዋሲዎች ስርጭት በደኖች አልያም በሌሊት ወፎች ውስጥ የተደበቀ ነዉ። የህዝብ ቁጥር ብዛት መጨመር የሚታይባቸዉ ፤ ደናማና ደን የተጨፈጨፋባቸዉ፤ ለዓመታት የርስ በርስ ጦርነት የሚታይባቸዉ አካባቢዎች እንዲሁም በሙስና የተጨማለቁ መንግሥታት ምን ያህል ለዚህ ተኅዋሲ መስፋፋት ተጋላጭ መሆናቸዉን አናቅም። ይህም ማለት በባለስልጣናት እና ብልሹ የጤና ተቋማት እምነት ጠፍቶአል።''

በቅርቡ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት በምህጻሩ ዩ.ኤን.ኤም.ኢ.ኢ.አር. ተብሎ የሚጠራ የኤቦላን የምዕራብ አፍሪቃ ስርጭት ለመግታት የአስቸኳይ ጊዜ ግብረ-ሃይል አቋቁሟል።ፒዮ ግን ይህን ስርጭት ለመግታት የሚደረገው ጥረት ዘገምተኛ ነው በማለት በተደጋጋሚ ይተቻሉ።ስርጭቱ ከቁጥጥር ውጪ የሆነበትም አንዱ ምክንያት ይህው ዘገምተኛ ምላሽ መሆኑን ይናገራሉ።

''በላይቤሪያ ለ100,000 ሰዎች ያለው አንድ ዶክተር ብቻ ነው።ከእነዚህም መካከል ብዙዎቹ በቅርቡ በኢቦላ ሞተዋል።''

የኢቦላ ህመምተኞቹን በመለየትና እንቅስቃሴያቸውን በመገደብ በቅርቡ የተከሰተው ወረርሽኝ የመጨረሻው መሆን እንዳለበት ፒዮ ያምናሉ።ለዚህም ወረርሽኙ ሊዛመት በሚችልባቸው አካባቢዎች በቂ የመድሃኒት ክምችት እንደሚያስፈልግ ይናገራሉ።

ትሬቨር ግሩንዲ

እሸቴ በቀለ

አርያም ተክሌ