የዳርፉር ግጭትና የተመድ

የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት የፀጥታ ጥበቃ ምክር ቤት ወደ ዳርፉር ግዛት የሰላም አስከባሪ ኃይል እንዲላክ ውሳኔ ካሳለፈ ዛሬ ልክ 5 አመት ደፈነ ። በምዕራብ ሱዳንዋ ግዛት በዳርፉር እጎአ ከ2003 አም አንስቶ በተለያዩ የአማፅያን ቡድኖችና በመንግሥት ኃይሎች መካከል ውጊያ እየተካሄደ ነው ። በዚህ ውጊያም ከ 180 ሺህ እስከ 500 ሺህ የሚደርስ ህዝብ ህይወት ሳይጠፋ እንዳልቀረና በሚሊዮኖች የሚቆጠሩም እንደተፈናቀሉ ይገመታል ። ይሁንና በአሁኑ ጊዜ መገናኛ ብዙሃን ስለ ዳርፉር ግጭት እምብዛም አያወሱም ። ከዚያ ይልቅ ይበልጥ ትኩረት የሳቡት የአረቡ አለም ህዝባዊ አመፅና የደቡብ ሱዳን መገንጠል ሆነዋል ። ይሁንና የዶቼቬለው አድርያን ኪርሽ እንደዘገበው በዳርፉር ግጭቱ አሁን ቀጥሏል ፤ ሰላማዊ ሰዎችም እየተሰቃዩ ነው ።

በሱዳን ምዕራባዊ ግዛት 9 አመት ሙሉ ውጊያ ሲካሄድ ቆይቷል ። የዳርፉር ግጭት የዓለምን ትኩረት የሳበው ግን ዘግይቶ ነው ። በተለይም የሱዳንን መንግሥት የሚደግፉት ታጣቂ የጃንጃዊድ ሚሊሽያዎች በግመሎች ላይ ሆነው በግዛቱ የሚገኙ ተቃዋሚዎችንና ሰለማዊ ሰዎችን ሲያጠቁና ሲያድኑ የሚያሳይ ምስል ለመጀመሪያ ጊዜ ይፋ ከሆነ በኋላ ነበር የአለም ህዝብ ለዳርፉር ግጭት ትኩረት መስጠት የጀመረው ። በዳርፉር ግጭት የሞቱት ሰዎች ቁጥር ወደ 300 ሺህ እንደሚገመት የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት እጎአ በ2007 ካሳወቀ በኋላ የፀጥታ ጥበቃው ምክር ቤት ውሳኔ መሰረት 20 ሺህ የድርጅቱ ሰላም አስከባሪዎች ዳርፉር ሰፈሩ ። ከዚያን ጊዜ አንስቶ በግዛቲቱ ሰላም አስከባሪ ኃይል ቢኖርም አሁንም ሁኔታው አለመሻሻሉን ነው አሜሪካን በሚገኘው የቺካጎ ዩኒቨርስቲ ባልደረባ Anne ባርትሌት የሚያስረዱት ። ባርትሌት የዳርፉርን ሁኔታ ለአመታት ሲከታተሉ የቆዩ ሲሆን ፤ በተባበሩት መንግሥታት ድርድሮችም ተካፍለዋል ። በአሁኑ ሰዓት የአንድ መንግሥታዊ ያልሆነ ድርጅት ሃላፊ ናቸው ።

« በርግጥ የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት የሰላም ማስከበር ተልዕኮ እንደታሰበው በእውነት ለሰዎች ጥበቃ ማድረግ ተስኖታል ። በኔ አስተያየት የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት ኃይሉን ማጠናከር አለበት ፤ ተጠያቂነቱንም ከፍ ማድረግ ይገባዋል ። እዚያ የሚገኙትን ሰላማዊ ሰዎች ለመርዳት ምን እየተደረገ እንደሆነም መከታተል ይኖርበታል ። በርግጥ ብዙዎቹ የእርዳታ ድርጅቶች ከዳርፉር ወጥተዋል ። በጣም ጥቂት ብቻ ናቸው ዳርፉር ውስጥ የሚንቀሳቀሱት ። ሁኔታው እጅግ በጣም ተባብሷል ። »

በዳርፉር ሁኔታው በጣም ውስብስብ ነው ። በመጀመሪያ የሱዳን መንግሥትንና በገንዘብ የሚደግፋቸውን ሚሊሽያዎች ይወጉ የነበሩት አማፅያን በዳርፉር ጉዳይ ከመንግሥት ከፍ ያለ የመወሰን መብት እንዲሰጣቸው ነበር የሚጠይቁት ። አሁን በዳርፉር የተለያዩ ግንባሮች አሉ ። የአማፅያን ቡድኖች በተደጋጋሚ ከመንግሥት ጋር ይዋጋሉ ። የተለያዩት የጎሳ አማፅያንም የመሪት ይዞታቸውን ለማስፋፋትና የፖለቲካ ተፅዕኖ ለማሳደር እርስ በርሳቸውም ይዋጋሉ ። ገበሬዎችና አርብቶ አደሮችም በተፈጥሮ ሃብቶች ይጋጫሉ ። ወሮ በሎችም በዳርፉር ይንቀሳቀሳሉ ። የሱዳን መንግሥት ለአማፅያኑ ምንም አይነት ሥልጣን መስጠት ስለማይፈልግ በግዛቲቱ ሰላም ለማስፈን የሚደረገውን ጥረት ወደ ኋላ ይጎትታል ሲሉ ታዛቢዎች ይወቅሳሉ ። ዓለም ዓቀፉ የጦር ወንጀለኞች መዳና ፍርድ ቤት በዳርፉር ተፈፅመዋል ባላቸው የዘር ማጥፋት ወንጀሎች በሱዳኑ ፕሬዝዳንት ኦማር አል በሽር ላይ የእስር ማዘዣ ቆርጧል ። ይሁንና የሱዳን ምክትል ውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ራህማት አላህ ሞሀመድ ክሱን ከፖለቲካ ጥቅም ጋር የተያያዘ ነው ሲሉ ያጣጥሉታል ። በዳርፉር የሰብዓዊ መብት ይዞታ ተበላሽቷል የተባለውንም አስተባብለዋል ።

« ለዚህ ምንም ማረጋገጫ የለም እኔ ራሴ ከ 2 ሳምንት በፊት ዳርፉር ነበርኩ ። እዚያ ያሉትን ከውጭ የመጡትን ከሞላ ጎደል አነጋግሬያለሁ ። አንዳቸውም በዳርፉር ስለ ሰብዓዊ መብት አያያዝ ያነሱልኝ ነገር የለም ። ምናልባት ከሌሎች አገራት ወይም በሱዳን ከሌሎች አካባቢዎች ጋር አምታተውት ይሆናል ። »

የተባበሩት መንግሥታት በሱዳን ላይ የጦር መሳሪያ ማዕቀብ ቢጥልም አሁንም ሱዳን ወደ ዳርፉር የጦር መሣሪያ ትልካለች መባሉን ሚኒስትሩ ሃሰት ነው ያሉት ። ስለዚሁ የተጠየቁት በዳርፉር የተባበሩት መንግሥታት ልዩ ልዑክና ዳርፉር የተሰማራው ሰላም አስከባሪ ኃይል አዛዥ ኢብራሂም ጋምባሪ ለዶቼቬለ በሰጡት ቃለ መጠይቅ መንግሥትና አማፅያን እስከተዋጉ ድረስ የጦር መሣሪያ መጠቀማቸው የማይቀር ነው ሲሉ ነበር ዲፖሎማሲዊ መልስ የሰጡት ። ጋምባሪ እንደሚሉት በዳርፉር ሁኔታዎች አሁን ከቀድሞው የተሻለ ደረጃ ላይ ናቸው ።

« እውነታው አሁን በብዙ የዳርፉር አካባቢዎች ሁኔታዎች በአጠቃላይ መሻሻል ይታይባቸዋል ። ይህም በእንግሊዘኛው ምህፃር UNAMID የሚባለው ሰላም አስከባሪ ኃይል የሠራዊቱን ሥምሪት እንዲያስተካክል ያስችለዋል ። የወታደሮቻችንን ቁጥር ማስተካከል መቀነስም ያስችለናል ።»

በአሁኑ ጊዜ 26 ሺህ የተባበሩት መንግሥታት ሰላም አስከባሪ ኃይል ዳርፉር ይገኛል ። ዳርፉር ከዚህ ያነሰም ይሁን ተጨማሪ ሰላም አስከባሪ ያስፈልግ አያስፈልጋት በመጪዎቹ ወራት የሚታወቅ ነው የሚሆነው ።

ሂሩት መለሰ

ተክሌ የኋላ