Žene (ni)su instrument politike

Izborni zakon BiH ne propisuje da na kandidatskim listama bude zastupljeno 33 odsto žena, već 33 odsto "manje zastupljenog pola", što se u slučaju BiH odnosi na žene. Ove godine za razliku od prethodnih u BiH je čak 40 kandidatkinja za načelnice opština. Maksida Pirić iz Centralne izborne komisije (CIK) BiH, kaže da je na ranijim izborima taj broj bio daleko manji: "Po pitanju kandidovanja za načelnice opština politički subjekti nisu imali obavezu...mogli su da predlože bilo kojeg kandidata, nije bitan pol."

Zakon presudan

Da li se stvari mjenjaju u bh. tradicionalnom društvu ili je na sceni samo maska, kroz koju politički subjekti žele da dođu do što više glasova? Doktorka Ljiljana Grahovac, koja je kandidat SDS-a za odbornika u skupštini grada Banjaluka, kaže da žene nisu samo instrument političkih partija. Međutim slaže se da bi u slučaju da zakon nije propisao kvotu na listama bilo daleko manje žena: "SDS se posebno trudi da aktivira žene, da ih privuče i stavi na određena mjesta, da ima što više žena na listama, kvalitetnih političarki.“

Politički analitičar Tanja Topić smatra ipak da je ispunjavanje kvote sa ženama samo forma jer je taj princip pogažen onog trenutka kada su uvedene otvorene liste: "Vi u konačnici na svim razinama imate maksimalno 17-18 posto zastupljenosti žena, na svim nivoima. To govori da se broj žena prepolovi."

...ni gdje su pošle ni gdje su došle...

Radmila Kocić, poslanik je DNS-a u Narodnoj skupštini RS, a učestvovala je i u formiranju odborničke liste za Banjaluku. Njena iskustva govore da generalno na tim listama ima kandidatkinja koje nisu samo objekti političkih partija i ne služe za popunjavanje kvota: "Ima i onih drugih koje tu dođu, možda ni same nisu svjesne zbog čega su došle, ni ko ih je doveo, ni šta im je svrha. One najbolje uvijek pobjede, bez obzira na predrasude i kvote."

Razlog za takvu situaciju je u BiH još uvijek dominantno, kako ga definiše Tanja Topić, "mačo društvo", u kojem ženi nije mjesto u politici. S druge strane kaže Topić žene na liste, naravno ne sve, dolaze uz blagoslov partijskog šefa: "Ona mora biti dobra, poslušna i samo na taj način sebi otvara mogućnost i prostor da bude na listi i nekoj od rukovodećih pozicija. Podsjetiću na saziv Savjeta ministara BiH u kojem nema nijedne žene."

Produžena ruka lidera

Da su žene najčešče marionete, smatra i Svetlana Cenić, bivša ministarka u Vladi RS, navodeći da je još gore što nakon izbora one služe za prikazivanje lidera u boljem svjetlu: "Odnosno, da aplaudiraju svaka svom vođi a pri tom se njihov glas jako malo čuje, gotovo nikako. I kada govorimo o pravima žena vrlo malo zastupaju ta prava i slijepo slijede vođenu politiku."

U 6 gradova i 57 opština u RS samo su u četiri opštine žene na poziciji načelnika, dok je u Federaciji BiH od 81 opštine samo u Drvaru na čelnoj poziciji žena. Takva slika mogla bi se promijeniti nakon ovih izbora s obzirom na veliki broj kandidata, pardon - kandidatkinja za načelnice opština.

Autor: Dragan Maksimović, Banjaluka

Odgovorni urednik: Azer Slanjankić