Deset godina od uspostave Evropske centralne banke

Na početku je postojalo jedno proročanstvo, ono koje je 1950. godine izrekao francuski ekonomista i političar Jacques Rueff ( Žak Ruf) : Zajednička Evropa će ili uspjeti kroz projekat zajedničke valute, ili je neće ni biti.

Predsjednik Nixon prisilio Evropljane na akciju

Prvi planovi za uspostavu evropske monetarne unije postojali su još tokom šezdesetih godina prošlog vijeka, ali odlučujući poticaj da se to ostvari je došao ustvari izvana, kaže bivši njemački kancelar i bivši njemački ministar finansija Helmut Schmidt (Helmut Šmit).

„Bila je to posljedica rata u Vijetnamu i načina na koji je američki predsjednik Nixon (Nikson) vodio njegovo finansiranje. On je ukinuo povezanost dolara sa zlatnim rezervama SAD-a, a tokom 1972. i 1973. i fiksni kurs razmjene valuta. Mi se nismo mogli drugačije oduprijeti ekonomskoj sili kao što su SAD.“

Usklađivanje kurseva prvi korak ka zajedničkoj valuti

Može se dakle kao nužna odbrana shvatiti potez koji je uslijedio 1972. kada se šest članica tadašnje Evropske ekonomske zajednice dogovorilo da uskladi kursne tečajeve svojih valuta. One su se obavezale da će kurseve po kojima razmjenjuju valute držati u određenim granicama. Neko bi rekao da je to ličilo na put kroz tunel, u kojem postoje jasne granice s lijeve i desne strane.

Utvrđivanje pravila za razmjenu moneta trebalo je da doprinse boljoj razmjeni usluga i kapitala u zemljama Evropske ekonomske zajednice. To je bilo moguće samo zahvaljujući intervencijama centralnih državnih banaka.

ECU preteča eura

Sva međusobna obračunavanja su se tada vodila u vještačkoj valuti ECU. Ideja da se od te paralelne valute napravi jedinstvena evropska nije poticala od tadašnjeg šefa evropske komisije Jacquesa Delorea (Žak Delor), ali je on bio taj koji je uložio najviše energije da se ona ostvari.

Delore je udario temelje evropskoj privrednoj i monetarnoj uniji što je prije deset godina rezultiralo uvođenjem centralne banke, a potom i uvođenjem eura. U proteklim godinama je euro postao druga po važnosti valuta u svijetu.

Centralna banka ne podliježe uticaju politike

Zasluga Njemačke je što je Evropska centralna banka uređena po principu po kojem je uređena centralna banka ove države, a on glasi: centralna banka se isključivo stara za stabilnost valute i ne podliježe uticaju politike.

Danas je euro zvanično sredstvo plaćanja u 15 država, još šest ga je uvelo u svoj monetarni sistem na mala vrata, među njima je i BiH, čija konvertibilna marka ima fiksni kurs prema euru, a brojne druge države imaju namjeru da ga uvedu. Za Helmuta Schmidta je to sigurno veliki uspjeh.

„Mislim da će još barem pedeset godina potrajati dok budemo mogli reći kako je posao oko ujedinjenja Evrope u Evropsku uniju gotov. Što se eura tiče, smatram da će za nekoliko godina odista moći da se govori o svjetskoj moneti.“