Era "Vol strita" je okončana
23. septembar 2008
U srcu američkog tržišta finansija, na berzi Vol Strit (Wall Street) u Njujorku (New York) je okončana jedna era. I posljednje dvije američke investicione banke su zvanično prestale da postoje kao takve i preimenovane su u obične banke. Nestalo je pet velikih investicionih kuća koje su jedna po jedna padale kao žrtve aktuelne finansijske krize.
Njujorški dnevni listovi vijest o preimenovanju banaka Morgan Stanli (Stanley) i Goldman Sahs (Sachs) porede sa zalaskom sunca. Džejn Kukrold (Jane Cukrold), ekspert za berzu obrazlaže zašto, pa kaže:
„Na početku ove godine smo imali pet velikih investicijskih banaka. Danas nije ostala nijedna.“
Tih pet banaka su činile srce berze u Njujorku. U maju je prvo pala Bear Sterns, prošle sedmice je bankrot prijavila Leman Bradrs (Lehman Brothers). Meril Linč (Merril Lynch), banka s takođe dugom tradicijom, se bankrota spasila ulaskom pod okrilje Američke banke (Bank of America). Preostala dva finansijska giganta, Morgan Stanli i Goldman Sahs su se odrekle pravnog statusa investicionih banaka koji je nosio određene povlastice, ali i obaveze.
Ovo su istorijske promjene, smatra broker na berzi u Njujorku, Artur Kašin (Arthur Cashin) Junior i kaže: „Ovaj posao radim već skoro 50 godina i ovako nešto nisam nikada doživio. Nikada nisam bio svjedok serije nestanka niza institucija.“
Više kontrole, manje profita
Svijet finansija se promijenio iz temelja. Investicione banke su bile specijalizovane za trgovinu akcijama i vrjedonosnim papirima. One su nadgledale fuzije drugih firmi. Njihova spremnost na rizik je obično nagrađivana visokim profitima. Prelaskom na poslovanje kao i druge banke, investicione banke dobijaju mogućnost da otvaraju žiro-račune za novac običnih ljudi. Taj novac služi kao neka vrsta sigurnosne rezerve tokom turbulencija na berzama.
To ujedno znači da se ove banke dobrovoljno prepuštaju nadzoru Američke centralne banke. Više kontrole znači manji profit. U međuvremenu, vlada predsjednika Buša pokušava da ubijedi članove kongresa da odobre formiranje fonda od 700 milijardi dolara za stabilizaciju finansijskog sektora, što izaziva negodovanje kod „običnih ljudi“.
Većina tih „običnih ljudi“ se slaže u jednoj izjavi: „Oni uzimaju naš novac kako bi spasili firme koje imaju milijarde dolara, to me stvarno ljuti.“
Bez obzira na ljutnju građana, bez ove spasilačke akcije tržištu finansija prijeti krah i masovna otpuštanja radnika. Neki eksperti u ovakvom razvoju događaja vide povratak berze svijetu realne privrede.