EU sudržana u katalonskom pitanju

Pojedini katalonski političari, ali ne i katalonska vlada, kao i klub Zelenih u Evropskom parlamentu, traže od Evropske komisije da posreduje u svađi između Madrida i Barcelone. Sama EU ne zauzima stranu nakon sukoba u Kataloniji. „Radi se o procesu i državnoj strukturi u evropskoj članici Španiji, u koju se Evropska komisija neće miješati", stalno su pojašnjavali glasnogovornici EU proteklih sedmica. Pored ovog pravnog koncepta, važi i to da „nasilje nikad ne smije biti sredstvo političkog djelovanja", rekao je glasnogovornik Evropske komisije, Margaritis Schinas. „Obje strane bi od konfrontacije trebale stići do dijaloga". Evropska komisija, kaže, ima povjerenja u sposobnost španskog premijera Mariana Rajoya da se iznese sa situacijom. Referendum koji se održao u nedjelju Evropska komisija smatra protivustavnim.

Zeleni u Evropskom parlamentu smatraju da je vladavina zakona u Španiji ugrožena te zahtijevaju da zaduženi evropski komesar Frans Timmermans posreduje između centralne španske vlade i katalonskog pokreta za nezavisnost. Osim toga, EU ne može učiniti mnogo protiv volje svoje članice Španije, čiji je vrhovni sud referendum proglasio neustavnim. Posrednika bi trebale pozvati obje strane, odnosno diplomati u Briselu. Sa pravne tačke gledišta, svaka članica zadužena je za svoju državnu strukturu.

Država „Katalonija" morala bi napustiti EU

Prema mišljenju EU, glasanje u Škotskoj o mogućoj nezavisnosti u 2014. dogodilo se u različitim okolnostima, jer je središnja vlada u Londonu pristala na referendum. Katalonija: Adios Španiji, adios EU? Evropska komisija je prije referenduma u Kataloniji još jednom naglasila da nezavisna Katalonija više ne bi bila članica EU i da bi se morala kandidovati za članstvo u EU. Ista bi pravila vrijedila za Škotsku, da su Škoti izglasali nezavisnost.

Poslanik SPD-a Jo Leinen je tražio od obje strane – i od španskog premijera Mariana Rajoya i katalonskog šefa vlade Carlesa Puigdemonta da nakon haosa što prije sjednu za pregovarački sto. Leinen, koji je i član Odbora za ustavna pitanja Evropskog parlamenta, u Briselu je kazao: „Političke krize u jednoj članici Evropske unije uvijek imaju evropsku dimenziju i svima nam pripadaju". Evropska komisija bi prema mišljenju SPD-ovog političara trebala ponuditi pomoć i nastupiti kao nepristrasan posrednik.

Evropski parlamentarci zalažu se za posredovanje

Oba velika kluba Evropskog parlamenta – konzervativni i socijalisti, do sada su odbili da se tema Katalonije nađe na dnevnom redu. U obje su španski poslanici odbili zahtjeve frakcije zelenih. Šef kluba liberala u Evropskom parlamentu, Guy Verhofstadt, neće se miješati u unutarnjopolitička pitanja Španije, ali je u Briselu upotrebu nasilja na obje strane ocijenio kao „apsolutno neprihvatljivu". Prema njemu, došlo je vrijeme za deeskalaciju. „Samo političko rješenje, u koje će biti svi uključeni, čak i i opozicija u katalonskom parlamentu, sa poštovanjem ustava i vladavine prava, će nam donijeti napredak.

Ukoliko katalonska vlada nakon referenduma koji je za njih validan proglasi nezavisnosti, nije vjerovatno da će bilo koja članica EU priznati tu nezavisnost. To bi bio direktan napad na članicu Španiju, koja bi dovela do krize unutar EU. Zato mnogim diplomatima u Briselu nedostaje mašte da zamisle ovaj scenario.

Katalonska vlada je još 2014. provela anketiranje o nezavisnosti. Na tadašnje pozive za podrškom drugih zemalja unutar EU se niko nije oglasio. Čak i tada je centralna vlada u Španiji, pod konzervativnim premijerom Rajoyom tvrdila da je državno uređenje i jedinstvo Španije nepromjenjivo.