Evropa naučila lekciju

Napadom Njemačke na belgijski grad Lijež 4. avgusta 1914. godine počeo je Prvi svjetski rat u zapadnoj Evropi. Upravo na tom mjestu gdje su pale prve vojne i civilne žrtve Velikog rata, tačno sto godina kasnije, okupili su se predstavnici kraljevskih porodica i šefovi država i vlada preko 20 zemalja koje su učestvovale u krvavim sukobima . Iako tada na različitim stranama, ovoga puta svi jedinstveni u poruci da je skupo plaćena lekcija iz dva svjetska rata naučena i da je u Evropi i svijetu neophodno sačuvati i ojačati mir, solidarnost,demokratiju. Svečanu ceremoniju u Savezničkom memorijalnom centru “Cointe” u Liježu otvorio je belgijski kralj Filip, prisjećajući se riječi svog pradjede, kralja Alberta, koji je na dan kada je pre 100 godina Belgija dobila ultimatum Njemačke poručio: “Ako su sve naše nade izdane, ako smo primorani da se odupremo invaziji naše zemlje i branimo naše domove, onda će nas ta obaveza, koliko god bila teška, zateći naoružane i spremna na najveće žrtve.”

Ko je tada mogao i da pretpostavi da se svijet nalazi na početku rata u kome je poginulo oko 16 miliona ljudi, 20 miliona je ranjeno, a još 10 miliona je prognano iz svojih kuća. Samo u Belgiji, koja je do kraja rata ostala faktički neutralna, poginula je oko 41 hiljada belgijskih vojnika i 23. 000 civila. „Rat je apsurd i nedostojan je ljudske rase. On je rezultat nedostaka dijaloga, tolerancije, iteligencije i kreativnosti“, čulo se sa govornice u Liježu, ali i činjenica da smo, nažalost, i danas svjedoci takvih dogajaja u svijetu.

Nekadašnji neprijatelji danas prijatelji i saveznici

Istoga dana kada je 1914. godine Njemačka izvršila invaziju na Belgiju, Velika Britanija je, kao garant nezavisnosti Belgije, objavila rat Njemačkoj. U ime britanske kraljice Elizabete II, na ceremoniji u Liježu, na stogodišnjicu ulaska Velike Britanje u Veliki rat, govorio je njen unuk, vojvoda od Kembridža: “Mir u kome danas zajedno živimo kao saveznici i partneri predstavlja više od jednostavnog odsustva krvoprolića. Činjenica da su danas ovdje predsjednici Njemačke i Austrije, ali i druge nacije koje su nekada bile neprijatelji, svjedoči o pravoj moći pomirenja. Ne samo da je rat između nas nezamisliv, već su nekadašnji neprijatelji kroz tri generacije radili zajedno na na širenju demokratije, prosperiteta i vladavine prava širom Evrope, i promociji naših zajedničkih vrijednosti širom svijeta.”

Upravo je njemački predsednik Joakim Gauk, svoje obraćanje na mjestu gde su Nijemci prije jednog vijeka, prema njegovim riječima, „potpuno neopravdano napali neutralnu Belgiju“, počeo riječima zahvalnosti Belgijanicima koji su, iako dva puta pod invazijom njemačkih trupa, neposredno poslije Drugog svjetskog rata pružili ruku pomirenja: “Nismo danas ovdje ujedinjeni samo kao predstavnici različitih zemalja, već smo ovdje da bi podsjetili jedni druge da dijelimo zajedničku odgovornost na ovom svijetu. Mi moramo da budemo aktivni šampioni slobode, vladavine prava, tolerancije, pravde i humanosti. Dva velika rata su nas naučila teške i gorke lekcije. Hajde da pokažemo, ne samo kroz riječi i sjećanja, već kroz akciju sada i u budućnosti da smo našu lekciju naučili”, poručio je Gauk.

Nikolić: Srbiji više nije mjesto u ratovima

Poslije komemorativne ceremonije neki od prisutnih šefova država su u pratnji belgijskih domaćina obišli spomen obeležja i grobove savezničkih vojnika poginulih u Belgiji tokom Prvog svjetskog rata. Tako je predsjednik Srbije, Tomislav Nikolić, položio vijenac na groblju Robermont, na spomen obilježje poginulim i nestalim borcima Prvog i Drugog svjetskog rata.

Nikolić je položio i po jedan cvijet na pet grobova srpskih vojnika iz Prvog svjetskog rata koji su sahranjeni na ovom groblju u Liježu. “Impozantno je sjedeti u društvu toliko monarha i predsjednika država koji imaju zajednicku ideju i cilj, a to je da svom narodu obezbijede bolji život, a svojim državama što veće prijateljstvo u svijetu”, poručio je Nikolić. Predsjednik Srbije smatra da je danas manja mogućnost za izbijanje slične tragedije nego što je to bilo u vrijeme početka Prvog ili Drugog svjetskog rata. “Međutim, oprez nikad nije na odmet, posebno kod nas koji predstavljamo male države i male narode” upozorio je Nikolić. Na pitanje Dojče vele-a, koje je lekcije konkretno Srbija naučila iz velikih ratova koji razorili evropski kontinet u prvoj polovini 20. vijeka, Nikolić je odgovorio:

“Srbija je naučila da više nema života za bacanje i da je mnogo toga izgubila u oba rata iako je bila na pravoj strani. Poslije ratova se nekako dešavalo da naši saveznici pomognu i svojim i našim neprijateljima da brže izađu iz poslijeratne krize, nego što su pomagali nama. Mi se nismo svrstavili u blok koji bi bio smetnja za druge nego smo bili sami i svoji. Možda je to bila smetnja. Srbija je izvukla pouku da, kako je rekao vladika Nikolaj: „Zmiju gladi ispod nje se vadi“, više ne može da ima neprijatelje među velikim državama, posebno onima čije ekonomije mogu mnogo da joj pomognu. Srbija će tako i da nastavi. Ja se nadam da se nećemo nikada opredijeliti ni na jednu stranu, a posebno ne kada dođe do ovako nekih sukoba koji bi mogli da se završavaju jako loše. Srbiji više nije mjesto u ratovima zato što, čini mi se, više nema šta ni da izgubi”, izjavio je Nikolić prilikom posjete vojnom groblju u Liježu.

Želja naših predaka, a to je Evropa mira, jedinstva i demokratije, danas je naša stvranost. Na Evropljanima je da zarad svoje budućnosti pokažu da su naučili skupo plaćenu lekciju iz svoje prošlosti.