Evropski standardi i za zemlje trećeg svijeta?!

U svom malom uredu u sjedištu Evropske komisije u Briselu Britanac Thomas Dodd rijetko prima posjetu. Na njegovom stolu su brošure a na vrhu magazin koji izdaje američki duhanski koncern American Tobacco. Dodd brzo sklanja ovaj magazin, kao da mu je neprijatno. To je razumljivo, jer on radi u odjeljenju, odnosno Generalnoj direkciji za industriju i preduzeća, koje donosi propise za evropske kompanije, bazirane na socijalnoj i ekološkoj odgovornosti. Tu postoji dilema. Kako napraviti propise za firme, koje se moraju takmičiti sa kompanijama u Kini i Indiji i koje moraju osigurati posao i blagostanje za 500 milliona građana Evropske Unije? “Preduzeća daju veliki doprinos u razvoju siromašnih zemalja, u suzbijanju siromaštva i jačanju ljudskih prava. Mislim da većina njih, po svojoj vokaciji, postupa s tim u skladu i da se posebno velike kompanije vrlo inovativno i iskusno hvataju u koštac s tim problemima.”

Postoje doduše i firme, koje drugačije posluju, ali one su izuzeci, smatra Dodd. Stoga Evropska komisija radije igra na kartu dobrovoljnog uključivanja u sistem odgovornost preduzeća prema društvu a ne obavezujućih pravila. Sven Gigold, predstavnik Zelenih u Evropskom parlamentu kaže da je to u principu u redu. Ali... “Ono što nikako ne razumijem je zbog čega zbog toga treba odustati od evropske regulative. Jer to znači da su oni, koji dobrovoljno postupaju u skladu sa socijalnim normama glupi, sebi na teret svaljuju dodatne troškove i manje su konkurentni od onih koji postupaju beskrupulozno. Stoga smatram da je neophodno da imamo jasne zakonske propise u oblasti socijalne i ekološke odgovornosti.”

Pravni vakum

Ovakav stav zastupa i "Evropska inicijativa za odgovorno djelovanje firmi", skraćeno " ECCJ". Sačinjava je 250 nevladinih organizacija među kojima i njemačka organizacija German Watch. Ured im je u Briselu i zalažu se u evropskim institucijama za tri stavke. Prva je da evropske firme garantuju za svoje firme-kćerke i liferantske firme iz zemalja trećeg svijeta. Drugi zahtjev je da se od preduzeća traže izvještaji o socijalnim i ekološkim posljedicama, koje proizilaze iz njihovog poslovanja, tako da se potrošači ciljano mogu opredijeliti za njihove proizvode. I treći zahtjev je, kako pojašnjava Gustavo Hernandez iz „European Cooperation for Corporate Justice" da ljudi u siromašnim zemljama, koji su dobili bolest ili su na drugi način oštećeni radom za strana preduzeća, moraju dobiti pristup evropskim sudovima. Tu sada postoji pravni vakum i firme mogu izbjeći socijalnu odgovornost. I uopšte, problem je što živimo u 21. vijeku, a zakoni nam potiču iz 20. stoljeća.”

Thomas Dodd smatra da same zemlje moraju stati u kraj firmama, koje posluju kriminalno i da zbog toga EU tim zemljama daje pomoć i pomaže u izgradnji funkcionalnog vladajućeg i pravosudnog sistema. On dodaje i da krivično pravo ne spada u domen EU. Za poslanika Zelenih Svena Giegolda to je znak da EU ima dvostruki moral i da su proklamirane moralne vrijednosti u suprotnosti sa praksom na terenu. Pa ipak tu ima i ohrabrujućih vijesti. Evropska komisija će 13. jula objaviti dokumenat, u kojem će tražiti da evropski koncerni podnesu informacije o posljedicama po društvo i ekologiju koje njihovo psolovanje ima u zemljama tzv. trećeg svijeta. A to bi mogao biti početak.

Autor: Katrin Matthaei/ Jasmina Rose
Odg. urednik: Mehmed Smajić