Građani više vjeruju evropskim nego domaćim institucijama

Iako je 2010. godina donijela pozitivan razvoj na području evrointegracija, podrška tom procesu u nekim zemljama Zapadnog Balkana nije svuda imala odgovarajući pozitivan trend. Dok su se građani BiH, Albanije i Kosova većinom izjasnili da evrointegracije vide kao „dobru stvar“, entuzijazam po tom pitanju opao je u Makedoniji, Srbiji, a najviše u Hrvatskoj. Građani zemalja koje su, poput Hrvatske, dublje ušle u reformske procese neophodne za pristupanje Uniji, svjesniji su cijena tih reformi, više su realni, a manje entuzijastični po pitanju EU. Međutim, računica se mijenja kada ih postavite pred svršen čin i direktno ih pitate da li su za ulazak njihove zemlje u EU ili ne. Većina bi tada (od 63 posto u Srbiji do 93 posto u Albaniji) glasala „za“. Jedino bi u Hrvatskoj danas, prema istraživanju Galupa, većina na referendumu bila protiv ulaska u Uniju.

Srbi Holanđane vide kao protivnike

Podsjećajući da i u samoj EU postoje zemlje u kojima preovladava evroskepticizam, ali ipak ostaju članice Unije, Rosa Balfur iz Centra za evropsku politiku u Briselu kaže:

„Kada dođe do odlučujućeg koraka mislim da će građani glasati za ulazak u EU. Nevjerovatan bi bio negativan rezultat, jer ne postoji alternativa.Većina građana takođe shvata da ste u današnjem svijetu jači ukoliko ste u većoj organizaciji ili zajednici, nego kada ste sami.“

Da bi se preduprijedila neka od razočarenja na putu evrointegracija potrebno je imati jasnu sliku - uslova, cijena i dobiti. Pretpostavka je analitičara da neki građani, pogotovo u Albaniji i na Kosovu znaju da idealizuju evrointegracije i samu Uniju. Veliku ulogu u tome ima i nedavna turbulentna istorija regiona. Najveći postotak upravo stanovnika Albanije i Kosova smatra da građani Evrope žele da ih vide kao dio EU (69 posto u Albaniji i 65 na Kosovu). Taj postotak je manji u Hrvatskoj (55 posto), u BiH 51 posto, a tek 41 posto građana Srbije vjeruje da su „dobrodošli u EU“. „ Ovakvi rezultati se mogu objasniti i ratnom zaostavštinom. NATO je bombardovao Srbiju prije jedanaest godina. To je pitanje koje se i sada nalazi u glavama građana Srbije“, smatra Balfur.

U Federaciji BiH Njemačka saveznik, u RS protivnik evrointegracija

Uticaj istorije, ali i savremenih političkih dešavanja, ogleda se i u tome da Srbi Holanđane vide kao najveće protivnike, a Grke i Špance kao najveće zagovornike njihovog ulaska u EU. Istovremeno na Kosovu i u Albaniji, na Španiju i Grčku se gleda kao na kočnice njihovih evrointegracija. U BiH razlike u mišljenju postoje između entiteta, tako da u Federaciji smatraju da su im najveći „saveznici“ Austrija i Njemačka, dok u Republici Srpskoj Njemačku više vide kao protivnika evrointegracijama.

Jedan od zanimljivih rezultata Galupovog istraživanja „glasa naroda“ na Balkanu odnosi se na povjerenje građana u institucije. U odnosu na prošlu godinu primjetan je gotovo u čitavom regionu pad povjerenja u nacionalne vlade, medije, pa i u religijske organizacije, koje ipak imaju znatno višu podršku građana u odnosu na prethodno pomenute instance. Postotak građana koji imaju povjerenje u državnu vIast tako ne prelazi deset procenata u zemljama regiona, sem u Crnoj Gori, gdje iznosi 26 posto.

Roza Balfur s tim u vezi kaže da su u pitanju „mlade države i mlade demokratije. Dio konsolidacije demokratije jeste upravo uspostavljanje povjerenja u institucije među građanima. Ipak, demokratska tranzicija je dug proces.“ Posebno je interesantna činjenica da u većini zemlja Zapadnog Balkana građani više povjerenja imaju u evropske institucije nego u svoje nacionalne vlade, kako je pokazalo Galupovo istraživanje.

Autorka: Marina Maksimović

Odg. urednica: Marina Martinović