Kriminalci ugrožavaju bezvizni režim

U uglednom društvu eminentnih resornih stručnjaka, analitičara i političara, u ime Evropske komisije gostovao je evropski komesar za proširenje Oli Ren (Olli Rehn) koji je temu pokušao prvenstveno smjestiti u kontekst evropsko-balkanskih nastojanja u traženju što efikasnijih načina borbe protiv jednog od, kako je ocijenio “trenutno najvećih izazova Zapadnog Balkana”.

Prema najnovijim podacima Evropske unije i ureda Ujedinjenih nacija za prevenciju protiv droge i organizovanog kriminala, sve vrste kriminaliteta na području Balkana su od 1998. do 2006. godine bile u porastu, uključujući i trgovinu oružjem i ljudima.

Kao glavni razlog takvih negativnih trendova, Ren je naveo “post-ratnu” i “post-socijalnu” tranziciju kroz koje su sve zemlje regije u posljednjih 15-tak godina prolazile i koje su iza sebe ostavljale dosta i dobrih i negativnih pojava, pogotovo u zemljama u kojima je kontrola slabija, zaključio je Ren.

"Jedinstveno tržište organizovanog kriminala"

Siva ekonomija je, međutim, u opadanju, a institucije za borbu protiv kriminala i korupcije su sve efikasnije – čemu je po ocjeni komesara Rena značajno doprinijela i “normalizacija međudržavne saradnje u regionu, ojačavanje graničnih službi i sve bolja saradnja zemalja Balkana sa Interpolom, Europolom i Frontexom. Nasuprot tome, stvoreno je “jedinstveno tržište organizovanog kriminala” koje je još uvijek nedodirljivo i bez pravog odgovora, jer su policija i pravosuđe u zemljama jugoistočne Evrope takođe pod sumnjom da su u velikoj mjeri umiješani u takve poslove, rekao je Ren i dodao da organizovani kriminal i korupcija postaju sve ozbiljniji problem pored ostalog i zato što se ništa radikalnije u tim zemljama do sada nije ni preduzimalo.

“Takvu praksu je sada potrebno hitno mijenjati ukoliko zemlje ovog regiona žele dalje napredovati ka Evropskoj uniji”, rekao je Ren.

On se složio da je Balkna geografski gledano “nesretno” područje, jer je čvorište brojnih trgovačkih pravaca prema Evropskoj uniji, što je za druge zemlje jugoistočne Evrope koje to nisu, u izvjesnoj mjeri “olakšavajuća okolnost”.

Prema podacima UN-ovog ureda za prevenciju protiv droge i organizovanog kriminala, na 100 hiljada stanovnika u zemljama centralne i istočne Evrope, svakodnevno operiše oko 420 kriminalaca, a u zemljama zapadnog Balkana više nego duplo – čak 1009, dok je broj provalnika i napadača na građane, u zemljama Balkana za oko pet puta veći nego u zemljama centralne i istočne Evrope (142 prema 32).

Ren je takođe izjavio da je još poraznija činjenica što su organizovani kriminal, korupcija i drugi vidovi nezakonitog djelovanja prisutni i u privredi i službama javne sigurnosti, a ne samo u sivoj ekonomiji, među neuposlenima i drugim socijalno nižim slojevima društva, što pojačava opasnost organizovanog kriminala i po zemlje Evropske unije.

Bez borbe protiv kriminala nema ni viza ni članstva

Prije dvije godine, zajednička evropska policija (Europol) je Balkan označila kao “epicenter” trgovine ljudima i naoružanjem, iako su u posljednjih nekoliko godina trendovi u ove dvije oblasti u blagom opadanju. Takođe, prema podacima međunarodne organizacije za borbu protiv korupcije “Transparensi internešenel”, rasprostranjenost pojave mita u zemljama jugoistočne Evrope je za oko 4,5 puta veća nego u zapadnoj Evropi, odnosno za toliko puta je veći broj ljudi koji su bili žrtva takve obostrano nemoralne transakcije.

Ren je naglasio da ovakvo stanje stvari predstavlja jednu od najozbiljnijih prepreka dobroj namjeri EU o okidanju viza za sve građane zapadnog Balkana i prvi put javno otkrio da se o eventualnom ukidanju viza neće pitati samo evropski šefovi diplomatije, već i ministri unutrašnjih poslova EU koji “imaju apsolutnu odgovornost po ovim pitanjima”.

“Ako, dakle, građani zapadnog Balkana žele bezvizni režim, odlučnu akciju je neophodno preduzeti odmah. Ali to nije i najvrjednija nagrada koju bi Balkan mogao dobiti - sasvim izvjestan skori prijem u punopravno članstvo u Evropskoj uniji, za građane zapadnog Balkana je još važnija nagrada od bezviznog režima”, poručio je Ren i dodao da je upravo zbog toga nedavno i otvorena serija bilateranih dijaloga sa svakom zemljom kako bi se provele dodatne reforme u oblasti granične kontrole, sigurnosti putnih isprava i ojačali mehanizmi borbe protivg organizovanog kriminala, korupcije i ilegalne imigracije.

“Evropska unija će kao i do sada učiniti sve što je u njenoj moći kako bi pomogla, ali glavna obaveza i odgovornost je na vladama i njenim institucijama, ne samo da obuzdaju kriminal i korupciju, već i da ojačaju preventine instrumente svojih zemalja kao što su transparentnost u radu svih organa i službi vlasti, javnom sektoru i privredi, da jačaju demokratiju i profesionalizam u javnim službama, te da stvore uslove za potpuno neovisan i profesionalan pravosudni i policijski sistema” - rekao je evropski komesar za proširenje Oli Ren, tokom vrlo žive političke debate u Evropskom političkom centru u Briselu.