Pentagon plaća da mu Njemačka istražuje

Mali žuti je genije za navigaciju: pustinjski skakavac ima izuzetan vizuelni organ. Bez obzira da li u mrkloj noći ili na jakom suncu - skakavac nalazi svoj put dug hiljadama kilometara. Orijentiše se prema zvijezdama ili prema Mjesecu. To bi mogao da bude model za navigaciju u vazduhoplovstvu – pomislili su naučnici Filips Univerziteta u Marburgu.

"Ovaj naizgled bezazleni istraživački projekat", kaže novinar NDR-a Benedikt Štrunc,"posebno me je zaprepastio". Štrunz je zajedno sa timom novinara iz NDR-a i Zidojče cajtunga otkrio da mnogi njemački univerziteti sprovode istraživanja po nalogu Ministarstva odbrane SAD, Pentagona. Tako stoje stvari i sa naučnicima u Marburgu. Njihova istraživanja finansira američko ratno vazduhoplovstvo. Riječ je o oko 70.000 američkih dolara. "Kada smo ih pitali da nam to objasne, univerzitet nam je odgovorio da je riječ o takozvanim elementarnim istraživanjima (basic research)."

Međutim, kada se pažljivije pogleda, postaje jasno da su istraživači željeli da utvrde da li se vizuelne karakteristike pustinjskog skakavca mogu iskoristiti za bespilotne letilice i vođenu municiju. "To je nedvosmisleno istraživanje u oblasti oružja", kaže Štrunc. U najgorem slučaju, rezultati istraživanja se mogu koristiti za buduća ciljana ubistva bespilotnim letilicama.

Univerziteti priznaju saradnju

Marburg nije izolovan slučaj: prema saznanjima NDR-a i ​​Zidojče cajtunga u posljednjih nekoliko godina, 22 njemačka univerziteta i istraživačka instituta dobila su novac od Ministarstva odbrane SAD. Riječ je o 10 miliona dolara za elementarna istraživanja i naučne radove iz oblasti oružja.

Tako je univerzitet Ludvig - Maksimilijan u Minhenu 2012. dobio više od 470.000 američkih dolara iz američkog Ministarstva odbrane kako bi poboljšao vojne eksplozive. Fraunhofer instituti su za američku vojsku sprovodili istraživanja o neprobojnim staklu i bojevim glavama. Naučnici univerziteta u Zarlandu su u januaru 2012. dobili više od 120.000 američkih dolara za istraživanje matematičke obrade jezičkih struktura. Svi pomenuti univerziteti su potvrdili navedeno.

Među institucijama u Njemačkoj koje finansira Pentagon nalaze se i one koje su se takozvanim građanskim klauzulama obavezale na odricanje od vojnog istraživanja. Međutim, univerziteti ne vide nikakvu povredu klauzule. Univerzitet u Bremenu, na primjer, čiji satelitski istraživački projekat finansira Pentagon, kaže da su to elementarna istraživanja kompatibilna sa civilnom klauzulom. Mnogi od projekata spadaju u takozvana „dual use“ istraživanja, sa rezultatima dvostruke namjene, za civilne i vojne svrhe.

Opozicija poziva na veću transparentnost

Predsjednik Njemačke konferencije rektora, Horst Hipler, odbacio je kritike o prihvatanju naloga američke vojske. "U suštini, nema razloga da se odbijaju projekti zemlje koja je blizak partner Njemačke." Većina univerziteta ovu saradnju ranije nije iznosila u javnost, kaže novinar NDR-a Štrunc. Novinari su informacije našli u jednoj američkoj bazi podataka.

Opozicija je reagovala kritikama. "Nevjerovatno da ovo javnosti do sada nije bilo poznato", izjavila je portparolka Ljevice u Bundestagu, Nikol Golke. Portparol Zelenih za politiku visokog obrazovanja, Kaj Gering, pozvao je univerzitete da obezbjede transparentnost u vezi sa svojim nezavisnim projektima. "Samo otkrivanje ključnih podataka ugovora omogućava neophodni društveni diskurs o etičkoj evaluaciji istraživačkih projekata."

Uzgred, i njemačka vlada daje vojne zadatke istraživačkim ustanovama. Savezno ministarstvo odbrane je sada saopštilo da je u protekle tri godine u prosijeku davalo oko deset miliona evra godišnje za te svrhe.

Autori: Nils Nauman / Dijana Roščić

Odgovorni urednik: Svetozar Savić