Poljaci u BiH - Čuvari vlastitog identiteta

Poljaci su zajedno sa većinom ostalih pripadnika nacionalnih manjina naselili pusta područija na prostoru šire banjalučke regije prije više od stotinu godina. Austrougarske vlasti dovele su u tom periodu veliki broj Poljaka iako tačan broj niko ne zna. Djed i baka Ivanke Ćelavić iz Banjaluke došli su tada iz Poljske zajedno sa većinom doseljenika krajem 19. vjeka: „ Tu se rodila moja mama, moji ujaci i tetke i nakon Drugog svjetskog rata, 1946. godine oni su otišli nazad. Mama, dva ujaka i dvije tetke su ostali.“

Slabe veze sa maticom

Ivanka je matičnu zemlju upoznala tek prije nekoliko godina. Priznaje da nije vješta u pripremi nacionalne kuhinje ali isto tako otkriva da je njena majka u tome bila i više nego vješta: „ Moja majka je znala pripremati neka tradicionalna jela. Međutim, udajom za mog tatu, Bosanca, to se nije više spremalo. Ali kažu svi, koji su je poznavali, da je bila izvrsna kuharica. Donijela je mnogo štošta u tatinu porodicu.“

U BiH je, prema nepotpunim podacima, nešto više od hiljadu Poljaka. Organizovani su u četiri udruženja u Sarajevu, Mostaru, Banjaluci i Zenici, mada između njih nema zavidne saradnje. Udruženje Poljaka u Banjaluci broji 118 članova a svakog prvog utorka u mjesecu članovu udruženja druže se u okviru Kluba nacionalnih manjina. Jedan od njih je i Darko Kovč čiji je otac porijeklom Poljak. Iako planira da otputuje na studij u Poljsku, kaže da su rodbinske veze odavno prekinute: „ Saznao sam da sam Poljak prije pet godina. Ne znaš šta si i na kraju saznaš šta si. Eto super... Tata nije ostao u vezi sa rodbinom...oni su se vratili u Poljsku.“

Veze se obnavljaju

Ipak tokom posjete Poljskoj sa Kulturno umjetničkim društvom „Pelagićevo“ iz Banjaluke, Darko je slučajno upoznao rođake sa kojima je i danas u kontaktu: „ Ja sam svoju rodbinu upoznao sasvim slučajno. Čujemo se preko interneta. Sklop slučajnosti je doveo do toga da smo se upoznali, da je jedna poljakinja znala moju familiju i onda smo mi to razglasili i upoznao sam svoje bližnje rođake...“

Iako nijedan Poljak nije ušao u gradsku vlast Banjaluke, niti je prema saznanjima članova udruženja ikada bio na nekoj višoj funkciji u BiH, ima i onih čije je ime ostalo zapamćeno. Jedan od njih je Artur Burda, osnivač i prvi predsjednik Rotary kluba. 1936. godine proglašen je počasnim konzulom Poljske u Kraljevini Jugoslaviji. Banjalučko udruženje trenutno radi na animiranju novih članova, pripadnika Poljaka, njihovih potomaka ali i drugih pripadnika naroda koji žive u BiH u cilju njegovanja i čuvanja porijekla nacionalog identiteta.

Autor: Dragan Maksimović

Odgovorni urednik: Mehmed Smajić