Pompeji na Drini

Malo pogranično mjesto Skelani na lijevoj obali Drine u opštini Srebrenica ovih dana je centru pažnje arheologa i istoričara. Istorijsko blago smatrano zauvijek izgubljenim, nakon više od stotinu godina ponovo je na svjetlosti dana. Zapitan za značaj i kulturno istorijsku vrijednost nalazišta u Skelanima arheolog Mirko Babić kazuje:

„Može se reći da je arheološko nalazište u Skelanima jedno od najsretnijih arheoloških nalaza i otkrića uopšte u istoriji arheologije. Neke kolege već govore da su ovo Pompeji na Drini. Kao što su Vezuv i Etna zatrpali Pompeje 79.godine stare ere tako se desilo da je velika poplava Drine, 1896.godine zatrpala rimske spomenike na ovom prostoru.“

Nakon više od stotinu godina arheolozi pronašli izgubljeno blago

Sve dotada ti spomenici su bili vidljivi i mnogi putopisci su ih opisali. Po aneksiji Bosne od strane Austrugarske ovdje istražuje bečki arheolog Karlo Pač, kaže Babić i nastavlja.

„Otkrio je nekropolu ovog rimskog naselja i dvije kasnoantičke bazilike. Njih je označio bazilika 1 i bazilika 2. U baziliku 1 smjestio je sve rimske kamene spomenike, njih 80 i napravio nadstrešnicu čekajući naredno ljeto kako bi ih prevezao u Sarajevo. Međutim tada je došlo do velike poplave Drine i okolnih potoka. Bujice okolnih potoka su ogromnim nanosom zemlje, kamena, šljunka itd. zatrpale ovaj lokalitet.”

Smatralo se da je bujica spomenike odnijela u korito Drine i iskopavanja nisu nastavljena. Nakon 112 godina baš meni se posrećio epohalni pronalazak, kaže presretni arheolog Mirko Babić:

“Već trećeg dana pronašli smo rimski mozaik.To je bila najveća prostorija pronađena sa mozaikom sačuvanim u cijelini. Radi se o jednom od najljepših mozaika sačuvanih iz rimskog vremena”.

Mještani se nadaju turistima

Osim toga pronađen je i srednjovijekovni stećak na četiri vode, jedinstven među oko 70 000 dosad zabilježenih na Balkanu. Ostaci rimskog naselja potvrđuju da su Skelani bili administrativni centar Rimskog carstva za regiju srednjeg Podrinja. Poslije detaljne informacije o vrijednosti ovih istraživanja Vlada RS prije nekoliko dana odobrava milion maraka za dalja istraživanja i zaštitu arheološkog nalazišta.

Pronađeni eksponati pohranjeni su u trošne prostorije starog zadružnog doma kojem predstoji adaptiranje u muzej, kaže Babić: “Ideja je da se sve ovo zajedno s mozaicima pretvori u jedan veliki arheološki park koji će bez sumnje biti jedna izuzetna turistička atrakcija koja u budućnosti u smislu razvoja turizma može da preporodi ovaj kraj.”

I mještani Skelana nadaju se boljoj budućnosti. Ovako kaže Vladislav Maksimović zvani Buco. “Kažem da je ovo nešto što će faktički da vaskrsne Skelane. Mislim da će donijeti prosperitet, obzirom na dugotrajnu učmalost samog mjesta.”