Srbija pod ledom

S današnjom iznenadnom posjetom Visokog predstavnika Evropske unije za vanjsku i sigurnosnu politiku, Havijera Solane Beogradu, glavni kreator balkanske politike u Briselu postao je ubjedljivo najčešći gost srbijenske prijestolnice. Češći čak i od svih susjednih državnika i političara zajedno ako bi se izuzeli samo separatistički nastrojeni mešetari iz Republike Srpske.

Solana se odlučio za još jedan put do Beograda istoga trena kada je iz zapadnih medija u četvrtak doznao da je srpski premijer Vojislav Koštunica odbio jasno odgovoriti da li priznaje rezultate crngorskog referenduma. Solana u Beograd dolazi i samo dan uoči subotnjeg usvajanja Deklaracije o nezavisnosti u crnogorskom parlamentu. Iz te činjenice nije teško pretpostaviti da bi njega samo pozitivan stav zvanične Srbije mogao zadovoljiti, jer su briselski zvaničnici već ocijenili da je nedavno izjašnjavanje građana Crne Gore provedeno “u skladu s evropskim standardima i zapadnim demokratskim načelima”.

Bolje obaviješteni u Briselu smatraju da je dosadašnja neodlučnost Vojislava Koštunice bila namijenjena isključivo domaćoj upotrebi, te da će srpski premijer u razgovoru s Havijerom Solanom, nakon očekivane početne skeptičnosti u pogledu konačnog priznavanja rezultata crnogorskog referenduma, danas ipak promijeniti retoriku.

Razlozi za zaokret čak i na prvi pogled izgledaju vrlo jednostavnim: početkom maja Evropska komisija je, nakon euforičnog početka, na neodređeno vrijeme zaledila pregovore s Beogradom o pridruživanju Evropskoj uniji. Tačno mjesec dana kasnije, kako je i najavljivano, američka vlada je juče Srbiji uskratila sedam miliona dolara finansijske pomoći iz paketa za fiskalnu 2006. godinu, u ukupnom iznosu od 75 miliona dolara.

Iako je evropska kazna izrečena prije, a američka nakon crnogorskog referenduma, obje ove sankcije su formalno obrazložene “nedovoljnom saradnjom s haškim tribunalom”. Suština je međutim u sinhroniziranom djelovanju u cilju promjene sveukupnog ponašanja vlade u Beogradu, jer se procjenjuje da sadašnja vlast, s Koštunicom na čelu, neprestano Srbiju gura u zonu rata sa ostatkom svijeta, a u najboljem slučaju u izolaciju.

Brisel i Vašington, međutim, nikako da se počnu ozbiljno baviti i alternativnim političkim opcijama za Srbiju koje, u ovom času, sve više mirišu na Šešeljeve radikale, što još jednom potvrđuje da zapadni saveznici, ni nakon svih balkanskih dešavanja, nisu naučili da je ad-hock politika na Balkanu najlošiji izbor. Da nije tako, ni Vojislav Koštunica svojevremeno ne bi mogao biti slavljenik koga su kreatori takve kratkovide strategije, tek koju godinu ranije veličali čak do idealnog vođe na cjelokupnom balkanskom prostoru.

Havijeru Solani bi trebalo biti najbolje poznato zbog čega mu je nekada Koštunica bio rješenje, a sada ozbiljan problem srbijanske političke pozornice!