Srbiji kandidatura za članstvo u EU?

Kada 12. oktobra Evropska komisija bude predstavila svoj godišnji izvještaj o napretku Srbije u procesu evrointegracija on će biti baziran kako na uspješnosti sprovođenja unutrašnjih reformi u zemlji, tako i na saradnji sa Tribunalom u Hagu, ali i dobrosusjedskoj saradnji, odnosno u slučaju Srbije, prevashodno normalizaciji odnosa sa Kosovom. Beograd je, poslije ispunjavanja Akcionog plana zasnovanog na preporukama Evropske komisije o reformama u oblasti pravosuđa, izbornog zakona, zakona o restituciji, poslije hapšenja preostala dva haška bjegunca Ratka Mladića i Gorana Hadžića i prvih dogovora u dijalogu Beograda i Prištine, očekivao da do kraja ove godine dobije kandidatski status, ali i eventualni datum za početak pristupnih pregovora.

„Ja sam 100 posto siguran da će Srbija uz izvještaj dobiti preporuku za kandidatski status. Ako nešto bude još pored toga, kao bonus, i to ću pozdraviti. Koji god kriterijumi da se uzmu u obzir Srbija je uradila mnogo pozitivnog na putu ka Evropi i to se mora priznati u ovom izvještaju“, izjavio je predsjednik Odbora za Jugoistočnu Evropu u Evropskom parlamentu, Edvard Kukan.

Kosovo „otključava“ Evropu?

Međutim, pozitivni zamah Srbije na putu ka EU pomračen je novim tenzijama na Kosovu, gdje je pokušaj implemetacije dogovora o priznavanju kosovskih carinskih pečata, uz prisustvo kosovskih carinika na graničnim prelazima ka Srbiji, izazvao eskalaciju sukoba između Srba sa sjevera Kosova i pripadnika međunarodnih snaga KFOR. Sukob je rezultirao povrijeđenima na obje strane, a zbog insistiranja Srbije da se prvenstveno riješi pitanje sjevera Kosova, otkazan je i nastavak dijaloga Beograda i Prištine.

Iako samo otkazivanje dijaloga ne bi trebalo da izmijeni mišljenje Evropske komisije o progresu Srbije, ono bi svakako moglo da utiče na članice EU koje bi u decembru odlučivale o kandidaturi Srbije.

Prema trenutnim pozicijama među evropskom 27-oricom još ne postoji usaglašeni stav po tom pitanju. Tako ministar spoljnih poslova Italije, Franko Fratini kaže da očekuje da Srbija dobije kandidatski status.

„Italija će podržati u svakom slučaju kandidaturu Srbije. Bilo je problema, ali nadamo se da će se nastaviti pregovori Srbije i Kosova. To nije preduslov za status kandidata, ali bi poboljšalo atmosferu.“ Međutim, boraveći u Beogradu u avgustu, njemačka kancelarka Angela Merkel je poručila da „ako Srbija želi da ostvari status kandidata EU treba da obnovi dijalog (s Kosovom), postigne rezultate u tom dijalogu, omogući rad Euleksa u svim dijelovima Kosova i ukine paralelne strukture". Sa druge strane, švedski šef diplomatije, Karl Bilt smatra da vlasti u Beogradu imaju „ograničen uticaj na ono što se dešava na sjeveru Kosova“, kao i da su vlasti u Prištini te koje nisu uspjele da zadobiju povjerenje građana na cijeloj svojoj teritoriji.

Istovremeno, mora se primijetiti da je zbog ovakve neizvjesnosti oko napretka na evropskom putu, ali i, kao se u zemlji tumači, intenziviranja uslovljavanja, u Srbiji primjetan porast evroskepticizma među građanima. Procjenjuje da bi i sam status kandidata za članstvo u EU, zbog čitavog niza prepreka, mogao biti ravnodušno dočekan u srpskoj javnosti, kao dobrodošao, ali minimalan pomak, koji neće značiti mnogo bez skorog konkretnog datuma za početak pristupnih pregovora.

Autorka: Marina Maksimović

Odgovorni urednik: Svetozar Savić