1. Idi na sadržaj
  2. Idi na glavnu navigaciju
  3. Idi na ostale ponude DW-a

Vječni spor sa Iranom

Dijana Hodali 4. mart 2015

Obogaćivanje uranijuma, sankcije, pregovori... Već deset godina preganjaju se Zapad i Iran oko rješenja za iranski atomski program. Izgleda da je konačno kraj na vidiku. A ovako je to izgledalo od početka.

https://p.dw.com/p/1Ekk2
Foto: AP

Sjedinjene Američke Države i druge zemlje u švajcarskom Montrou vode pregovore s Iranom u vezi sa njegovim nuklearnim programom. U Montrou razgovaraju direktno i američki ministar spoljnih poslova Džon Keri i njegov iranski kolega Muhamed Džavad Šerif. Za postizanje dogovora sa Iranom zemlje članice Savjeta bezbjednosti, pet stalnih članica i Njemačka (Grupa 5+1), postavile su vremenski okvir do kraja marta kada bi najkasnije trebalo da se postigne dogovor. Trenutno pitanje glasi: koliko Teheran smije da proizvede obogaćenog uranijuma za dobijanje atomske energije?

Pregovori o iranskom nuklearnom programu se, uz prekide, vode od 2006. godine. Zapad, Izrael, ali i neke druge zemlje optužuju Iran da radi na izgradnji atomske bombe. Iran to opovrgava i tvrdi da se radi samo o proizvodnji atomske energije u mirnodopske svrhe.

Hronologija:

Symbolbild Atomstreit zwischen dem Iran und den Vereinten Nationen
Foto: picture-alliance/J.W.Alker

Mart 2006: Prve konfrontacije

Teheran odbija da ispuni zahtjev Savjeta bezbjednosti i za 30 dana obustavi svoj proces obogaćivanja uranijuma.

Decembar 2006: Kazna

Savjet bezbjednosti uvodi prve sankcije protiv Irana.

Februar 2010: Provokacija

Iran je objavio da je obogatio prvih 20 odsto uranijuma i da je u stanju da obogati 80 odsto uranijuma. A to je dovoljno da se napravi atomska bomba.

Januar 2011: Tajac

Pregovori u Istanbulu pet članica Savjeta bezbjednosti s pravom veta, i Njemačke, odgađaju pregovore sa Iranom na neodređeno vrijeme.

Januar 2012: Istraživanje Teherana

Prema podacima Teherana, iranski naučnici su uspjeli da proizvedu sopstvene radioaktivne šipke.

Februar 2012: Finansijske sankcije

Bankovni računi Iranske centralne banke u Evropskoj uniji su zamrznuti. Američki predsjednik Barak Obama izdao je nalog da se u SAD-u blokiraju imovina i sredstva iranske vlade i Iranske centralne banke.

Februar 2012: Sprečavanje kontrole

Kontrolorima IAEA (Međunarodna agencija za atomsku energiju) zabranjuje se pristup sumnjivim vojnim postrojenjima u Parčinu.

Mart 2012: SAD smanjuju uvoz nafte

Obama odobrava do sada najžešće sankcije protiv Irana. Cilj je da se smanji koliko god je to moguće uvoz iranske nafte širom svijeta.

April 2012: Povratak za pregovarački sto

U Istanbulu se nastavljaju pregovori pet članica Savjeta bezbjednosti i Njemačke sa Iranom. Konkretnih rezultata, međutim, nema.

Juli 2012: Pooštravanje sankcija

Američki predsjednik Barak Obama uvodi nove sankcije protiv Irana. Direktno je pogođen državni biznis s naftom. U februaru 2013. Minstarstvo finansija SAD pooštrava mjere.

Februar 2013: Spremnost nas nove pregovore

Na Minhenskoj konferenciji o bezbjednosti iranski ministar spoljnih poslova je saopštio da je Iran spreman, pod određenim uslovima, na nove pregovore sa Sjedinjenim Državama. Iranski vrhovni vođa ajatolah Ali Hamnej kao uslov postavlja direktne pregovore s SAD. Ove ponude su zvučale mnogo pomirljivije nego obično. Nakon pauze, predstavnici grupe 5+1 i Teherana nastavljaju pregovore u Teheranu, u Almati, u Kazahstanu.

Mart 2013: Prijetnje vojnom silom

Američki predsjednik Barak Obama tokom posjete Izraelu je naglasio da su u slučaju nužde SAD spremne i vojnom intervencijom da onesposobe nuklearna postrojenja u Iranu.

Septembar 2013: Povratak za pregovarački sto

Međunarodni pregovori o iranskom nuklearnom programu nastavljaju se u Beču.

Januar 2014: Popuštanje sankcija

Nakon prestanka sa obogaćivanjem uranijuma u Iranu, SAD i EU popuštaju sankcije protiv te zemlje. Ali, uprkos približavanju stavova atomski spor je još daleko od rješenja. U novembru se pregovori produžavaju do 2015.

Februar 2015: SAD i Iran pregovaraju

U Ženevi se sastaju Džon Keri i njegov iranski kolega Muhamed Džavad Šarif. Bilo je napretka, čulo se u krugovima američke delegacije u Ženevi. Šarif, u razgovoru za agenciju Fars, pregovore ocjenjuje "ozbiljnim i konstruktivnim". Pregovori će biti nastavljeni.

Mart 2015: Otvoren kraj

Pregovori se nastavljaju u Montrou. Njemački ministar spoljnih poslova Frank-Valter Štajnmajer potvrđuje da je iranska vlada ozbiljna u namjeri da pregovara sa Zapadom.