Άλλο τέχνη και άλλο ηθική

Το Χόλιγουντ είναι των άκρων. Μπορεί εν μια νυκτί να κάνει κάποιον τον νέο αστέρα ή να τον ρίξει στα τάρταρα. Μετά τις πρόσφατες κατηγορίες κατά του γνωστού ηθοποιού Κέβιν Σπέισι, ο παραγωγός της νέας ταινίας του Ρίντλεϊ Σκοτ αποφάσισε να κόψει όλες τις σκηνές στις οποίες εμφανίζεται ο ηθοποιός.

Δεν συμφωνούν όλοι όμως με αυτή την πολιτική. «Από πότε η τέχνη είναι σχολείο καθωσπρεπισμού;» διερωτάται η γερμανίδα συγγραφέας Τέα Ντορν. «Προμηνύεται μια νέα ηθική απολυταρχία που δημιουργεί και μια απίστευτη παράνοια».

Καλλιτέχνες ανήθικοι και εγκληματίες

Εάν ρίξουμε μια ματιά στο παρελθόν θα δούμε ότι αυτό που μετράει στο τέλος και μένει στην ιστορία είναι το καλλιτεχνικό έργο. Ο ιταλός ζωγράφος Καραβάτζο συμμετείχε σε ανθρωποκτονία και ήταν καταζητούμενος για χρόνια. Βεβαρημένο ποινικό μητρώο είχε και ο συνάδελφός του Ρέμπραντ. Μπορεί το έργο του να μην το μαρτυρεί αλλά ο γνωστός ζωγράφος έστειλε την πρώην ερωμένη του στη φυλακή αφού εκείνη κέρδισε δικαστική μάχη και τον υποχρέωσε να της πληρώνει διατροφή.

Ο διευθυντής του μουσείου τέχνης της Βόννης Στέφαν Μπεργκ επισημαίνει: «Εάν αποβάλουμε από την τέχνη όλους εκείνους που έχουν φερθεί ανήθικα, σεξιστικά ή και απλά εγκληματικά, που ταυτόχρονα όμως άφησαν σημαντικό ή συγκινητικό έργο, μπορεί ο κόσμος να ήταν λίγο καλύτερος αλλά η τέχνη θα ήταν πολύ φτωχότερη».

Η κακή φήμη φέρνει αναδουλειά

Μπορεί ο Ρέμπραντ να ήταν ήδη γνωστός όσο ζούσε, ένα διάστημα όμως οι δουλειές του δεν πήγαιναν καθόλου καλά ακριβώς επειδή πολλοί άνθρωποι δεν ήθελαν να έχουν σχέσεις μαζί του. Μπορεί η κακή φήμη του Ρέμπραντ να μην διατηρήθηκε μέχρι τις μέρες μας, κάποιους άλλους σπουδαίους καλλιτέχνες όμως τους ακολουθούσε και μετά θάνατον. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο για παράδειγμα, για πολλούς ανθρώπους που είχαν διωχθεί από τους Ναζί φάνταζε αδιανόητο να ακούσουν Βάγκνερ. Η μουσική του ήταν άμεσα συνδεδεμένη με το ναζιστικό καθεστώς. 

Για πόσο καιρό θα ακολουθήσει η κακή φήμη τον Κ. Σπέισι ή τον Χ. Βάινστιν και πόσο θα επηρεάσει τελικά τη δουλειά τους, αυτό θα το δείξει η ιστορία. Πάντως η απογοήτευση που αισθάνονται οι θαυμαστές των καλλιτεχνών μετά από σκανδαλώδεις αποκαλύψεις είναι ανάλογη του έργου που έχουν δημιουργήσει οι καλλιτέχνες. Αυτομάτως θεωρεί κανείς ότι κάποιος που έχει δημιουργήσει κάτι πολύ σημαντικό ή όμορφο θα πρέπει να είναι και ένας ιδιαίτερος και ακέραιος χαρακτήρας. Στην πραγματικότητα όμως, το ένα δεν σχετίζεται φυσικά με το άλλο.

dpa / Αλεξάνδρα Κοσμά