Άνοιγμα της Τουρκίας προς τους Κούρδους

Η συνάντηση του τούρκου πρωθυπουργού, Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν με τον πρόεδρο της αυτόνομης κουρδικής περιοχής του βορείου Ιράκ, Μασούντ Μπαρζανί το περασμένο Σάββατο στο Ντιγιάρμπακιρ εγκαινιάζει μία νέα περίοδο στις τουρκικές σχέσεις με τους Κούρδους. Ο έμπειρος κούρδος πολιτικός, Χασίμ Χασίμι υπογράμμισε, μιλώντας στη DW, τη σημασία του γεγονότος: «Η συνάντηση δύο συμβολικών προσώπων της περιοχής στο Ντιγιάρμπακιρ αποτελεί το ξεκίνημα μίας νέας εποχής. Ο πρωθυπουργός Ερντογάν χρησιμοποίησε εκεί τον όρο Κουρδιστάν. Είδαμε τις σημαίες της Τουρκίας και του Κουρδιστάν μαζί. Όλα τα ταμπού έσπασαν».

Οι Κούρδοι της Τουρκίας έχουν στερηθεί επί χρόνια βασικών πολιτικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων. Η τουρκική κυβέρνηση εκφράζει διαρκή ανησυχία για την εδαφική ακεραιότητα της κουρδικής περιοχής, βλέποντας με καχυποψία οποιοδήποτε κουρδικό πολιτικό κίνημα. Οι τούρκοι αξιωματούχοι απέφευγαν τη χρήση του όρου «Κουρδιστάν» ακόμη κι όταν αναφέρονταν στην ημιαυτόνομη διοικητική αρχή στο βόρειο Ιράκ κι ενώ ονομάζεται επίσημα περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν, με τον πρόεδρό της να έχει εξελιχθεί σε σημαντικό σύμμαχο της Τουρκίας.

Καθοριστική η έκκληση Οτσαλάν

Η συνάντηση του Σαββάτου αποτελεί πρωτόγνωρη εξέλιξη στις σχέσεις των δύο πλευρών, εκτιμά ο ειδικευμένος σε ζητήματα κουρδικής πολιτικής δημοσιογράφος, Σεντάτ Μποζκούρτ. Όπως εξηγεί, «το Ντιγιάρμπακιρ είναι ένα φιλοκουρδικό οχυρό. Εφόσον το τουρκικό κράτος μπορεί να φιλοξενεί εκεί έναν κούρδο ηγέτη είναι σημαντικό. Πρώτον, δείχνει την αυτοπεποίθηση που απέκτησε πρόσφατα το τουρκικό κράτος και δεύτερον, είναι ενδεικτικό της εμπιστοσύνης της Τουρκίας προς τους Κούρδους της και του ότι δεν ανησυχεί καθόλου για το ενδεχόμενο απόσχισης ή διχοτόμησης».

Περιοχές όπου ζουν κατά πλειοψηφία Κούρδοι υπάρχουν στο Ιράν, τη Συρία, το Ιράκ και την Τουρκία, με την τελευταία να συγκεντρώνει με διαφορά τον μεγαλύτερο αριθμό, που υπολογίζεται σε περίπου 15 εκατομμύρια. Η Τουρκία προχώρησε μόλις πρόσφατα σε μία επέκταση των πολιτικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων για τους πολίτες κουρδικής καταγωγής στο πλαίσιο της διαδικασίας ένταξής της στην ΕΕ.

Για 29 χρόνια το απαγορευμένο στην Τουρκία Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν PKK συνέχιζε τον ένοπλο εθνικοαπελευθερωτικό του αγώνα, που στοίχισε τη ζωή σε 45.000 ανθρώπους. Κομβική ήταν η έκκληση του φυλακισμένου ιστορικού ηγέτη του PKK, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ο οποίος ζήτησε τον περασμένο Μάρτιο κατάπαυση του πυρός, καλώντας τους μαχητές του PKK να αποχωρίσουν από το τουρκικό έδαφος.

Μη αναστρέψιμη η πορεία συμφιλίωσης

Ο δημοσιογράφος Σεντάτ Μποζκούρτ εκτιμά ότι η συνάντηση Ερντογάν-Μπαρζανί είναι σημαντική για τη διαδικασία συμφιλίωσης της Τουρκίας με τους Κούρδους, ωστόσο με αυτή την κίνηση ο τούρκος πρωθυπουργός εξυπηρετεί τους δικούς του πολιτικούς στόχους. Όπως σημειώνει, «ο Ερντογάν έκανε μία σημαντική πολιτική κίνηση με στόχο να συσπειρώσει τους συντηρητικούς Κούρδους της Τουρκίας, παρουσιάζοντας τον Μπαρζανί ως σύμβολο. Είναι μία προσπάθεια του Ερντογάν να αλλάξει την πολιτική των Κούρδων». Η αυξανόμενη επιρροή του Μπαρζανί πιθανολογείται ότι θα απομακρύνει τους Κούρδους από το PKK. Το φιλοκουρδικό τουρκικό κόμμα Ειρήνης και Δημοκρατίας (BDP), το οποίο έχει κοινούς υποστηρικτές με το PKK αντέδρασε με ανάμεικτα συναισθήματα στην επίσκεψη του Μπαρζάνι στο Ντιγιάρμπακιρ. Μερικά στελέχη του BDP κατηγόρησαν τον ηγέτη του Δημοκρατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (KPD) για τη συνεργασία του με τον Ερντογάν.

Το PKK αποτελεί χρόνιο αντίπαλο του Δημοκρατικού Κόμματος του Κουρδιστάν. Τη δεκαετία του ’90 επήλθε σοβαρή ρήξη στις σχέσεις τους στο βόρειο Ιράκ, με τις τελευταίες εξελίξεις στη Συρία να οξύνουν ακόμη περισσότερο την εχθρότητά τους. Ο Χασίμ Χασίμι θεωρεί τις αντιπαλότητες μεταξύ των διαφόρων κουρδικών ομάδων φυσιολογικές και υπογραμμίζει ότι αυτό που έχει σημασία είναι ότι ο Ερντογάν και ο Μπαρζάνι κάλεσαν τους Κούρδους σε συσπείρωση και όχι σε αντιπαράθεση. Τόσο ο κούρδος πολιτικός όσο και ο δημοσιογράφος Σεντάτ Μποζκούρτ θεωρούν τη διαδικασία της τουρκοκουρδικής συμφιλίωσης μη αναστρέψιμη, παρά τις εντάσεις και τα εμπόδια που ενδέχεται να προκύψουν.

Αyhan Simsek / Άρης Καλτιριμτζής

Υπεύθ. σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης