Έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων

Για το Βελιγράδι η έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ συνιστά ένα ιστορικό βήμα στο δρόμο που οδηγεί προς την Ευρώπη. Όπως είχε ανακοινώσει ο αρμόδιος για τη διεύρυνση κοινοτικός Επίτροπος Στέφαν Φούλε, σήμερα Σάββατο θα λάβει χώρα η πρώτη σύνοδος μεταξύ των δυο πλευρών σε κυβερνητικό επίπεδο. «Με τον τρόπο αυτό ξεκινά η πραγματική δουλειά και διαδραστικότητα μεταξύ των χωρών μελών και της Σερβίας, φυσικά με τη στήριξη της Κομισιόν», δήλωσε ο Στ. Φούλε σε συνέντευξή του προς τη Deutsche Welle.

Από την 1η Μαρτίου του 2012 η Σερβία έχει το στάτους της υποψήφιας προς ένταξη χώρας. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πόσο θα διαρκέσουν οι διαπραγματεύσεις. Ειδικοί κάνουν λόγο για τουλάχιστον έξι χρόνια, τόσο τουλάχιστον διήρκεσαν οι διαπραγματεύσεις με την Κροατία που τον περασμένο Ιούλιο έγινε το 28ο μέλος της ΕΕ. «Η Σερβία είναι μια δύσκολη υποψήφια χώρα», λέει ο ειδικός σε θέματα νοτιοανατολικής Ευρώπης και επικεφαλής του γραφείου του Ιδρύματος Επιστήμη και Πολιτική στις Βρυξέλλες, Ντούσαν Ρέλγιτς. «Όχι μόνον εξαιτίας της ιστορίας της, των άλυτων συγκρούσεων με το Κοσσυφοπέδιο», όπως εξηγεί, «αλλά και εξαιτίας της δύσκολης οικονομικής κατάστασης και των κενών που συνεχίζουν να υπάρχουν στο πεδίο σεβασμού του κράτους δικαίου και ενίσχυσης των πολιτικών θεσμών».

Χάγη και Κοσσυφοπέδιο

Εκτός από τα κριτήρια της Κοπεγχάγης που πρέπει να πληροί κάθε υποψήφια προς ένταξη χώρα, υπάρχουν και συγκεκριμένες προϋποθέσεις, οι οποίες συνδέονται με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ή τις ιδιαίτερες συνθήκες της εκάστοτε χώρας. Πρωτεύουσας σημασίας στην περίπτωση της Σερβίας ήταν η συνεργασία με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης για την πρώην Γιουγκοσλαβία. Με τη σύλληψη και έκδοση των Μλάντιτς και Κάραντζιτς, η Σερβία εκπλήρωσε και τις τελευταίες προϋποθέσεις στο πεδίο αυτό.

Μια ακόμη προϋπόθεση αφορά τις σχέσεις με το Κοσσυφοπέδιο. Το 2008 η πρώην σερβική επαρχία κήρυξε την ανεξαρτησία της, την οποία όμως δεν αναγνωρίζει μέχρι και σήμερα το Βελιγράδι. Εντούτοις η σερβική κυβέρνηση υπέγραψε συμφωνία με την κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου που προβλέπει ευρεία αυτονομία για τη σερβική κοινότητα του Κοσσυφοπεδίου, η οποία περιορίζει παράλληλα την επιρροή του Βελιγραδίου σε αυτή την κοινότητα.

Κατά τη διάρκεια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων η ΕΕ θα παρακολουθεί ακόμη πιο στενά τις σχέσεις μεταξύ των δυο πλευρών. Στο τέλος αυτής της διαδικασίας απαιτείται μια νομικά δεσμευτική συμφωνία για την ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ της Σερβίας και του Κοσόβου, υπογραμμίζεται από την ΕΕ. Για να ενταχθεί όμως η Σερβία στου κόλπους της ΕΕ, δεν πρέπει να αναγνωρίσει επίσημα το Κοσσυφοπέδιο ως ανεξάρτητη χώρα. Εξάλλου άλλες πέντε χώρες της ΕΕ δεν το έχουν πράξει επίσης μέχρι στιγμής: η Ισπανία, η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ρουμανία και η Σλοβακία.

Πώς όμως βλέπουν την ένταξη της Σερβίας στην ΕΕ οι ίδιοι οι σέρβοι πολίτες; Αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, το 80 % στήριζε την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας τους. Υπέρ της ένταξης σήμερα είναι μόλις το 50 %. Διάφοροι παράγοντες οδήγησαν σε αυτή την εξέλιξη: η γρήγορη αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου από πολλές χώρες της ΕΕ, η αίσθηση ότι η ΕΕ δεν επιθυμεί την περαιτέρω διεύρυνσή της αλλά και ορισμένες αποφάσεις του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου οι οποίες χαρακτηρίστηκαν άδικες στην Σερβία, όπως για παράδειγμα η αθώωση του Άντε Γκοτόβινα.

Μακρύς ο δρόμος

Παρά την επιφυλακτική αυτή στάση πολλών Σέρβων πάντως, ο Ίβαν Κνέζεβιτς, από τη σερβική ΜΚΟ «Ευρωπαϊκό Κίνημα στη Σερβία», πιστεύει ότι σε περίπτωση δημοψηφίσματος για το ευρωπαϊκό μέλλον της Σερβίας, οι περισσότεροι πολίτες θα ψήφιζαν υπέρ της ένταξης. Στις διαπραγματεύσεις που ξεκινούν τώρα, τα επόμενα βήματα αφορούν «στην εναρμόνιση της εθνικής νομοθεσίας με το ευρωπαϊκό δίκαιο και η πραγματική εφαρμογή των ευρωπαϊκών στάνταρ στην πράξη, έτσι ώστε να ωφεληθούν και οι Σέρβοι πολίτες», εκτιμά ο Κνέζεβιτς. Ορισμένα οφέλη είναι ήδη αισθητά: από το 2009 μπορούν να ταξιδεύουν χωρίς βίζα στις χώρες του Σένγκεν.

Τα επόμενα χρόνια όμως και μέχρι να έρθει η στιγμή της ένταξης, η Σερβία θα πρέπει να αντιμετωπίσει μια σειρά ζητημάτων, για παράδειγμα τη διαφθορά στη χώρα. Στην τελευταία έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας, η Σερβία καταλαμβάνει την 72η θέση.

Και από το χώρο της οικονομίας όμως τα μηνύματα δεν είναι ενθαρρυντικά: ο πληθωρισμός κινείται στο 8,5 % ενώ το έλλειμμα θα μπορούσε να αγγίξει την ερχόμενη χρονιά το 7 %, που θα ήταν το υψηλότερο στην ευρύτερη περιοχή.

Προς το παρόν πάντως κανείς δεν τολμά να προβλέψει την ημερομηνία ένταξης. «Δεν υπάρχει κάποιος αυτοματισμός στη διεύρυνση της ΕΕ. Στο τέλος των διαπραγματεύσεων και η Κομισιόν θα πρέπει να πείσει τις χώρες μέλη ότι η Σερβία είναι απολύτως έτοιμη για την ένταξη, αλλά και οι κυβερνήσεις θα πρέπει να πείσουν γι΄ αυτό τους πολίτες τους», λέει ο κ. Φούλε.

Στο Βελιγράδι αρκετοί πολιτικοί τονίζουν ότι η ημερομηνία ένταξης δεν παίζει τόσο μεγάλο ρόλο, αλλά ότι προέχει ο εκσυγχρονισμός της χώρας.

Marina Maksimovic / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. Σύνταξης: Σταμάτης Ασημένιος