Ένα βλέμμα στην ευρωπαϊκή κοινωνία

Τον Ιούνιο του 2013 κυκλοφόρησε στα βελγικά μίντια ένα βίντεο με νεαρούς που αποκεφάλισαν έναν αξιωματούχο του Μπασάρ αλ Άσαντ. Στο βάθος τζιχαντιστές φώναζαν στα φλαμανδικά «γυρίστε τον». Ένας ηθοποιός διηγείται ψυχρά στο κοινό αυτή την ιστορία. Αυτή είναι η αρχή του έργου „Civil wars“ ή αλλιώς „Εμφύλιοι πόλεμοι“. Για πολλούς μήνες ο Ελβετός σκηνοθέτης Μίλο Ράου διεξήγε έρευνες για τους σαλαφιστές και τους ακροδεξιούς στο Βέλγιο. Μίλησε με δικηγόρους και γονείς των οποίων οι γιοι ασπάστηκαν το ισλάμ και τον ιερό πόλεμο και πήγαν στη Συρία. Τι είναι αυτό που ωθεί νεαρούς Ευρωπαίους να επιλέξουν ακραία κινήματα; Κατά τη διάρκεια των προβών το έργο πήρε πάντως μια νέα μορφή.

Ο Μίλο Ράου επιχειρεί να ρίξει μια διεισδυτική ματιά στην ευρωπαϊκή κοινωνία. Οι ηθοποιοί μιλούν για τη ζωή τους, τα παιδικά τους χρόνια, την εμπειρία τους με τους γονείς και την επαφή τους με τα «μεγάλα πολιτικά θέματα». Η ιστορία του Καρίμ Μπελ Κατσέμ ταυτίζεται με αυτή πολλών μεταναστών. Ο πατέρας του, ένας άνθρωπος που δεν μπορεί να σταθεί στα πόδια του, είναι αλκοολικός και δεν μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για τον ίδιο. Ο Καρίμ βρίσκει έναν «πατέρα» στο πρόσωπο ενός ιμάμη. Μια σύντομη εφηβική περίοδος, όπως ο ίδιος λέει. Ο χαρισματικός δάσκαλος του έμαθε όμως και τη δύναμη που έχουν τα λόγια και πόσο μικρή είναι η απόσταση από τη ριζοσπαστικοποίηση όταν κάποιος δεν έχει κάπου να στηριχθεί.

Προσωπικές ιστορίες

Ο Μίλο Ράου δηλώνει πως οι πέντε ισλαμιστές τους οποίους συνάντησε και με τους οποίους μίλησε δεν είχαν έναν πατέρα που θα μπορούσαν να τους στηρίξει. Οι δυο από τους πατέρες των παιδιών κατέληξαν σε ένα ψυχιατρείο, ένας άλλος έχασε τη ζωή του σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα.

Η αποτυχία των μεγάλων, η μετανάστευση, το ερώτημα τι είναι αυτό που κρατάει ακόμα ενωμένη την ευρωπαϊκή κοινωνία, είναι κάποια από τα θέματα που πραγματεύεται το έργο. Ο κάθε ηθοποιός διηγείται την ιστορία του σε μια κάμερα, η οποία προβάλλεται από μια γιγαντοοθόνη, προσδίδοντας έτσι στο έργο μια μεγάλη αμεσότητα.

Για τους ηθοποιούς ήταν μια μεγάλη πρόκληση να διηγηθούν αυτές τις «καθημερινές» ιστορίες και να βρουν τις σωστές ισορροπίες ανάμεσα στο συναίσθημα και σε μια «ουδέτερη» αφήγηση. Το αποτέλεσμα πάντως δικαίωσε τον Μίλο Ράου. Το ντοκιμενταρίστικο ύφος των «Εμφυλίων πολέμων» προσέδωσε τον πιο προσωπικό χαρακτήρα από όλα τα έργα που μέχρι σήμερα σκηνοθέτησε. Το θέμα της παράστασης ίσως να μην αγγίζει τα «μεγάλα» ευρωπαϊκά θέματα, είναι όμως καθημερινό, άμεσο και αφορά πολλούς.

Andrea Kasiske / Μαρία Ρηγούτσου

Υπεύθ. σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης