Έτος Θερβάντες το 2005
31 Ιανουαρίου 2005
Ήταν το 1605, όταν ο Ισπανός συγγραφέας Μιγκέλ δε Θερβάντες, σύγχρονος του Σαίξπηρ, δημοσίευσε το πρώτο μέρος του πασίγνωστου έργου του «Δον Κιχώτης». Φέτος, 400 χρόνια μετά, η Ισπανία και όχι μόνον αυτή γιορτάζει, γιορτάζουμε το έτος Θερβάντες. «Έργα και ημέρες του πολυμήχανου ιδαλγού Δον Κιχώτη από τη Μάντσα», ο πλήρης τίτλος αυτής της παρωδίας των ιπποτικών μυθιστορημάτων, που απλώνεται σε χίλιες πυκνοτυπωμένες σελίδες και έχει μεταφραστεί στα 400 χρόνια που πέρασαν σε 70 γλώσσες. Μα, τί ήταν αυτός ο Δον Κιχώτης, ρωτήσαμε έναν Ισπανό μαθητή:
«Η ιστορία ενός άντρα που τρελλάθηκε, επειδή διάβαζε πολλά ιπποτικά μυθιστορήματα και ξεκίνησε με τον βοηθό του, τον Σάντσο Πάντσα, για να ζήσουν μεγάλες περιπέτειες.»
Συνεπαρμένος και αλαφροϊσκιωτος, ο Δον Κιχώτης ξεκινά για τα ανδραγαθήματά του με ένα ψευτοκράνος, μια σκουριασμένη πανοπλία και τον χοντρούλη Σάντσο Πάντσα. Βαφτίζει το παλιάλογό του Ροσινάντη και μετονομάζει μια μορφονιά του χωριού σε σενιορίτα Δουλτσινέα του Τομπόζο. Ο ιππότης αυτός της ελεεινής μορφής θα κονταροχτυπηθεί με ανεμόμυλους και άλλους ανύπαρκτους κινδύνους και θα φάει της χρονιάς του. Ναι, μια παρωδία των ξεπερασμένων ιπποτικών μυθιστορημάτων και ταυτόχρονα μια καρικατούρα της ισπανικής κοινωνίας επί Φιλίππου ΙΙΙ στις αρχές του 17ου αιώνα. ΄Ενα έργο του Σίλιο ντε Όρο, του Χρυσού Αιώνα της ισπανικής κουλτούρας, που ανέδειξε ζωγράφους, όπως τον Βελάσκεθ και τον Ελ Γκρέκο, και θεατρικούς συγγραφείς, όπως τον Λόπε δε Βέγκα και τον Καλντερόν δε λα Μπάρκα. Τί κάνει τον Δον Κιχώτη ενδιαφέροντα και σήμερα, ρωτήσαμε τον Περουβιανό συγγραφέα Μάριο Βάργκας Λιόσα:
«Η πλοκή, η δύναμη των χαρακτήρων, τα διασκεδαστικά ανέκδοτα και επεισόδια, ο πλούτος της γλώσσας, αυτά τα χορταστικά, ζωντανά ισπανικά, η λεπτεπίλεπτη τεχνική, η περίπλοκη δομή και: ο τόσο μοντέρνος χαρακτήρας αυτού του έργου.»
Ένα έργο πολυσχιδές σαν τον πολύπλαγκτο βίο του συγγραφέα του. Ο Μιγκέλ δε Θερβάντες πήρε μέρος το 1571 στη ναυμαχία της Ναυπάκτου κατά των Τούρκων, όπου και έχασε το αριστερό του χέρι, αργότερα τον συνέλαβαν και τον φυλάκισαν Αλγερινοί πειρατές, πολύ αργότερα έκανε χρέη και γνώρισε από μέσα και τα ισπανικά μπουντρούμια. Για να καταλήξει ένας μεγάλος κλασσικός συγγραφέας, αναγνωρισμένος ήδη εν ζωή. 30 εκατομμύρια ευρώ διαθέτει φέτος η ισπανική κυβέρνηση για εκδηλώσεις στη μνήμη του, συνέδρια, εκθέσεις, εκδόσεις, παραστάσεις. Για έναν μισότρελο Δον Κιχώτη; Να τί λέει ένας Ισπανός θιασώτης του:
«Σήμερα έχουμε όλοι ανάγκη λίγη από την τρέλα του. Ζούμε τόσο συστηματοποιημένα, μέσα σε στενά καλούπια. Ο Δον Κιχώτης μας βοηθάει να καταλάβουμε καλύτερα τί είναι η πραγματική ζωή.»
Με άλλα λόγια, 400 χρόνια μετά, οι καβαλάρηδες μας, ο Δον Κιχώτης και ο Σάντσο Πάντσα, συνεχίζουν ακόμα τις άσκοπες περιπέτειές τους, που γίνονται σκόπιμες στην ψυχή του αναγνώστη.