‘Έφυγε’ η Κρίστα Βολφ

«Ποια είμαι πραγματικά και τι με εμποδίζει να είμαι ο εαυτός μου»; Έτσι ξεκινά το βιβλίο της «Σκέψεις για την Κρίστα Τ.» (1968), το οποίο της χάρισε αναγνώριση στη Δυτική Γερμανία. Η πολυβραβευμένη Γερμανίδα έμοιαζε να ψάχνει σε όλα τα βιβλία της απάντηση σε αυτό το κεντρικό ερώτημα.

Μία φωνή για όλη τη Γερμανία

Είχε ήδη διανύσει μία σημαντική πορεία ως συνειδητή σοσιαλίστρια πριν το 1963 το διήγημά της «Μοιρασμένος Ουρανός» της ανοίξει το δρόμο της καταξίωσης στο χώρο της λογοτεχνίας. Σε αυτό επέκρινε διακριτικά το σύστημα της Ανατολικής Γερμανίας (DDR) με φόντο μία ιστορία αγάπης. Δύο χρόνια αργότερα το κάλεσμά της στην 11η Ολομέλεια του ανατολικογερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος (SED) κατά της λογοκρισίας και στη λογοτεχνική παραγωγή είχε βάλει φραγμούς στην καριέρα της.

Όσο σπανιότερα γίνονταν τα βιβλία της στα ράφια των βιβλιοπωλείων της DDR, τόσο μεγάλωνε η αναγνώρισή της στη Δυτική Γερμανία. Το βιβλίο της «Ένα πρότυπο παιδικής ηλικίας» κυκλοφόρησε το 1976, όντας το πρώτο μυθιστόρημα της Ανατολικής Γερμανίας που υιοθετούσε μία προσωπική, αυτοκριτική ματιά απέναντι στην ιστορία του εθνικοσοσιαλισμού. Η Κρίστα Βολφ άγγιζε έτσι την ψυχή και των δύο Γερμανιών.

Οι γυναίκες στο επίκεντρο

Η Κρίστα Βολφ έπλασε μέσα από τις σελίδες των βιβλίων της μία νέα γυναικεία συνείδηση. Ακολουθώντας το ρεύμα των φεμινιστικών κινημάτων του ’70 και του ’80, οι γυναίκες της εποχής ανακάλυπταν τους εαυτούς τους στα βήματα των ηρωίδων της. Φιγούρες που κινούνται σαν ξένες, διαφορετικές, παράταιρες στον ανδροκρατούμενο κόσμο.
Έχοντας κερδίσει το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, το βραβείο Georg-Büchner της ομοσπονδιακής Γερμανίας και όντας μέλος της Ακαδημίας Τεχνών και στις δύο Γερμανίες, η Κρίστα Βολφ κατάφερε πολύ πριν από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου να γίνει η μοναδική πραγματική συγγραφέας όλων των Γερμανών.

Αντιφατική πρόσληψη

Η Βολφ είχε πει μετά το τέλος της DDR: «Αγαπούσα αυτή τη χώρα». Μία φράση που αποκάλυπτε τους στενούς δεσμούς της με εκείνη την «άλλη» Γερμανία. Αυτή που περιέγραψε στο δημοσιευμένο το 1990 διήγημά της «Ό, τι απομένει», όπου μιλάει για την καθημερινή παρακολούθηση και τον χαφιεδισμό, προκαλώντας ένα κύμα συζητήσεων για το ρόλο και την συν-ευθύνη των συγγραφέων για όσα συνέβαιναν στην πρώην Ανατολική Γερμανία.
Και η ίδια εξάλλου δεν έμεινε στο απυρόβλητο. Όταν έγινε γνωστό ότι υπήρξε πληροφοριοδότις της Στάζι, των ανατολικογερμανικών μυστικών υπηρεσιών, τη δεκαετία του ’60, κλονίστηκε η αξιοπιστία του πολιτικού της λόγου στην ενωμένη Γερμανία. Παρά το γεγονός ότι υπήρξε κυρίως θύμα του καθεστώτος της χώρας της που την παρακολουθούσε στενά.
«Έχω τη ζωή που μου ταιριάζει», είχε πει στα εβδομηκοστά της γενέθλια. Μία ζωή που εναρμονιζόταν με τη εποχή της, αυτήν που τόσο εύστοχα και γοητευτικά εξέφρασε με το έργο της.

Barbara Garde / Άρης Καλτιριμτζής

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου