Ήττα ή απελευθέρωση;
9 Μαΐου 2010
Μια από τις πιο σημαντικές στιγμές στη γερμανική ιστορία ήταν το 1985, όταν ο τότε Ομοσπονδιακός Πρόεδρος Ρίχαρντ φον Βαϊτσέκερ εκφώνησε ένα λόγο για το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Ο πατέρας του ήταν υφυπουργός Εξωτερικών την περίοδο του Εθνικοσοσιαλισμού μέχρι το 1943. Ο Ρίχαρντ φον Βαϊτσέκερ είχε πει τότε: «Η 8η Μαΐου ήταν μια ημέρα απελευθέρωσης. Μας απελευθέρωσε όλους από αυτό το γεμάτο περιφρόνηση για τον άνθρωπο σύστημα του Εθνικοσοσιαλισμού».
Μέχρι τότε κανένας δυτικός πολιτικός δεν είχε διατυπώσει πιο ξεκάθαρα αυτή την άποψη. ‘Με αυτή τη διατύπωση έσπαγε ένα ταμπού’ ισχυρίζεται ο ιστορικός Γιοργκ Μορέ, ο οποίος είναι διευθυντής του Γερμανορωσικού Μουσείου στο Βερολίνο. Το κτήριο όπου στεγάζεται το μουσείο είναι αυτό όπου υπεγράφη η συνθηκολόγηση.
«Σίγουρα η 8η Μαΐου ήταν μια ημέρα απελευθέρωσης. Όλοι πια αναφέρονται στον Ρίχαρντ φον Βαϊτσέκερ και στον περίφημο λόγο του το 1985. Ιδίως εκείνη τη χρονιά όλοι τον επικαλούνταν. Και νομίζω πως είναι σωστό αυτό. Ιστορικά ιδωμένο η 8η Μαΐου του 1945 είναι μια ημέρα ήττας. Ήταν μια άνευ όρων συνθηκολόγηση» λέει ο κ.Μορέ.
Διαφορετική ματιά
Ο κ. Μορέ επισημαίνει όμως και τον τρόπο, με τον οποίο αντιλαμβάνονταν οι Ανατολικογερμανοί το τέλος του
Β Παγκοσμίου Πολέμου. Κι ενώ για τους Δυτικογερμανούς ήταν για πάρα πολλά χρόνια δύσκολο να μιλήσουν για αυτό το θέμα, οι συμπατριώτες τους από την άλλη πλευρά εξελάμβαναν το τέλος του πολέμου σαν απελευθέρωση. Άλλωστε η Σοβιετική Ένωση ήταν ο σημαντικότερος σύμμαχος της Ανατολικής Γερμανίας.
Μετά την αποχώρηση των συμμάχων από την επανενωμένη Γερμανία το Μουσείο Συνθηκολόγησης μετονομάστηκε το 1995 σε Γερμανορωσικό Μουσείο, το οποίο διευθύνεται από ένα σωματείο που έχουν ιδρύσει οι δυο χώρες. Νικητές και ηττημένοι τιμούν από κοινού τις επετείους μνήμης. Διοργανώνουν εκθέσεις, προβολές ταινιών, συζητήσεις, μουσικές εκδηλώσεις. Ο διευθυντής του μουσείου κ. Μορέ διαπιστώνει πάντως κάθε χρόνο πως για τη ρωσική πλευρά η 8η Μαΐου είναι μια πάρα πολύ σημαντική ημερομηνία, έχει μεγαλύτερη σημασία από ότι ίσως ακόμα και για τους Γερμανούς.
Στη Ρωσία προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανή την ιστορία. Οι βετεράνοι του πολέμου μεταδίδουν τις ιστορίες τους στις επόμενες γενιές για να διατηρηθεί όσο το δυνατόν πιο ζωντανή η μνήμη. Στη δυτική και κεντρική Ευρώπη αρκούνται στη μελέτη των γραπτών ιστορικών πηγών.
Marcel Fürstenau / Μαρία Ρηγούτσου
Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου