Ανάμεσα στις εράσμιες αρχαιότητες και τους πεντανόστιμους μεζέδες

Το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο είναι βέβαια στην οδό Φειδίου στην Αθήνα, αλλά όχι μόνον εκεί. Τα κεντρικά του σημαντικού αυτού επιστημονικού ιδρύματος, που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα από το 1874 και έχει επιτελέσει τεράστιας σημασίας έργο στην Ολυμπία, βρίσκονται στο Βερολίνο. Το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο έχει από αύριο νέο πρόεδρο, τον ιστορικό Hans-Joachim Gehrke, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ. Ο Gehrke έχει πλούσιο έργο και μια από τις σημαντικές συμβολές του είναι η επαναπροσέγγιση θα λέγαμε της αρχαίας ιστορίας με την αρχαιολογία. Ήδη ως νεαρός επιστήμονας δεν αρκούνταν στη μελέτη των ιστορικών πηγών, αλλά τη συμπλήρωνε με την αυτοψία των αρχαίων ελληνικών πόλεων.

Γερμανικά στερεότυπα;

Σε πορτραίτο του καθηγητή Gehrke, που δημοσίευσε μεγάλη γερμανική εφημερίδα, διαβάζουμε ανάμεσα σε άλλα: «Η χώρα των Ελλήνων έγινε δεύτερη πατρίδα του, όχι μόνο η αρχαία, αλλά και η σημερινή Ελλάδα με τον ήλιο, τους ανθρώπους της, τη γλώσσα, την κουζίνα και τις διονυσιακές της χάρες.» Να και πάλι, σκέφτεται ίσως αυθόρμητα ο αναγνώστης, εν έτει σωτηρίω 2008, τα ίδια γερμανικά στερεότυπα για τη σημερινή Ελλάδα: ωραία χώρα για τον ήλιο της, το ιμάμ μπαϊλντί και την κρασοκατάνυξη. Αλλά όταν είναι να την πάρει κανείς στα σοβαρά, μετά τη σχόλη ή τον μεσημεριάτικο ύπνο, καλύτερα να στραφεί στις αρχαιότητες, η δική τους σοβαρότητα είναι δεδομένη. Συχνά μας ενοχλεί που διάφοροι αρχαιόπληκτοι ξένοι, αξιόλογοι επιστήμονες κατά τα άλλα, μας επιφυλάσσουν ένα συμπληρωματικό ρόλο και δεν μας μελετούν στα σοβαρά. Θαυμάζουν τους αρχαίους, αλλά εμάς μας βρίσκουν απλά χαριτωμένους.

Να είμαστε ευτυχείς

Μήπως όμως κάποια μέρα θα έπρεπε να αλλάξουμε τις αυθόρμητες αντιδράσεις μας σ’ αυτές τις διαφοροποιημένες προτιμήσεις των ξένων απέναντι στο «ελληνικό»; Μήπως δεν χρειάζεται καν να μας χολώνει αυτή η πρωτοκαθεδρία των αρχαίων στον τρόπο που μας βλέπουν; Με την εξής έννοια: άλλοι μικροί σημερινοί λαοί θα ήταν πανευτυχείς, αν η γη όπου ζουν είχε την ιστορία της δικής μας. Δηλαδή λίγο είναι να αναδίδει ο χώρος, στον οποίο γεννήθηκες, κλέος αρχαίο και να εμπνέει σεβασμό; Εμείς σήμερα δεν είμαστε τόσο διάσημοι γιατί το μερίδιό μας στο διεθνή καταμερισμό εργασίας και πνευματικής παραγωγής είναι απειροελάχιστο. Και τί μ’ αυτό; Κανείς δεν μας απαγορεύει να είμαστε και σαν τέτοιοι ευτυχείς. Όχι ανίδεοι και χορτάτοι, όπως λέει ο στίχος, απλά ικανοποιημένοι με μια έλλογη οργάνωση της σμικρότητάς μας. Μέσα στις τρομερές αλλαγές της παγκοσμιοποίησης, με επερχόμενους κολοσσούς όπως η Κίνα και η Ινδία, λίγο είναι να εκμεταλλεύεσαι τον πιο τερπνό, τον πιο περίφημο στην οικουμένη αρχαιολογικό κήπο της ΕΕ;