«Ανούσιες» οι προβλέψεις για την ανάπτυξη

Ένα από τα διδάγματα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη είναι αναμφίβολα το εξής: οι οικονομικές επιστήμες δεν είναι σε θέση να προβλέψουν τέτοιες κρίσεις. Τα μοντέλα τους έχουν αποτύχει και απέχουν πολύ από την πραγματικότητα, υποστηρίζουν πολλοί ειδικοί. Ανάμεσά τους ο Φρανκ Ρίγκελ, καθηγητής μαθηματικών και οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Μπίλεφελντ και επικεφαλής του Κέντρου Μαθηματικών Οικονομικών, ο οποίος έγραψε το βιβλίο με τον τίτλο: Η ευθύνη των οικονομολόγων. Το σύνθημά του: «Οι προγνώσεις δεν έχουν επιστημονική βάση».

Και αυτό έχει, σύμφωνα με τον ίδιο, πολλούς λόγους. Η Γερμανία μετρά σήμερα περίπου 40 εκατομμύρια νοικοκυριά και περίπου 2 εκατομμύρια επιχειρήσεις. Δεδομένου όμως ότι οι οικονομολόγοι δεν μπορούν φυσικά να δημιουργήσουν και να αξιολογήσουν 42 εκατομμύρια εξισώσεις, περιορίζουν τα μοντέλα τους σε ένα αντιπροσωπευτικό νοικοκυριό και σε μια επιχείρηση: «Τα μοντέλα αυτά είναι καλά για να κάνεις κάποιες οικονομικές υποθέσεις, περισσότερο όμως σε φιλοσοφική βάση. Δεν είναι όμως δυνατόν να υπολογίσεις με τη βοήθειά τους την οικονομική ανάπτυξη».

Μοντέλα χωρίς τον παράγοντα ‘χρηματαγορές’;

Αποφασιστικής σημασίας είναι το γεγονός ότι τα περισσότερα μαθηματικά και στατιστικά μοντέλα δεν λαμβάνουν υπόψη τις χρηματαγορές με το επιχείρημα ότι δεν επηρεάζουν την πραγματική οικονομία. Εντούτοις ειδικά οι τελευταίες κρίσεις κατέδειξαν ότι η ανασφάλεια και η έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ τραπεζών έχουν απρόβλεπτες συνέπειες σε δάνεια, επενδύσεις, στην αγορά εργασίας και στις αγορές αγαθών.

«Όποιος δεν συμπεριλαμβάνει τις χρηματαγορές στα μοντέλα του, δεν μπορεί φυσικά να προβλέψει και επερχόμενες κρίσεις. Και οι οικονομικές κρίσεις έχουν φυσικά αντίκτυπο στην οικονομική ανάπτυξη», λέει ο καθηγητής.

Όλοι οι οικονομολόγοι γνωρίζουν ότι οι ακριβείς προβλέψεις για την οικονομική ανάπτυξη που περιλαμβάνουν δεκαδικούς, είναι τελείως ανούσιες, σύμφωνα με τον ίδιο: «Σε αυτό προστίθεται ότι ακόμη και οι αριθμοί πριν το κόμμα, δεν έχουν καμία αξία. Στο 1,7 % για παράδειγμα, δεν μπορείς να επικαλεστείς ούτε το 7 αλλά ούτε και το 1. Στις σημερινές έρευνες μπορεί κανείς να προβλέψει με στατιστική ακρίβεια μόνον, για παράδειγμα, ότι η ανάπτυξη μπορεί να κινηθεί μεταξύ 0,6 και 3 %.

Απαιτούνται κοινωνιολογικές προσεγγίσεις

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο οικονομολόγος, μάνατζερ και συγγραφέας Μαξ Ότε, ο οποίος προέβλεψε μάλιστα το 2006 σε βιβλίο του την παγκόσμια οικονομική κρίση. Ο «καθηγητής του crash», όπως τον αποκαλεί η εφημερίδα Handeslblatt, επικρίνει το γεγονός ότι μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο επικράτησε στις οικονομικές επιστήμες ο μαθηματικός δογματισμός και η σχολαστικότητα, όπως λέει: «Αυτό θα μπορούσε να αλλάξει εάν οι οικονομικές επιστήμες έκαναν ένα άνοιγμα προς τις κοινωνιολογικές προσεγγίσεις, προς πιο ενιαίες προσεγγίσεις, με δεδομένο ότι το ζητούμενο στις κοινωνικές διαδικασίες είναι πάντα οι δομές εξουσίας. Εκεί βρισκόμασταν πριν από 80, 100 χρόνια με την Πολιτική Οικονομία και την Οικονομική Κοινωνιολογία. Εντούτοις απωθήθηκαν».

Όπως διευκρινίζει ο ειδικός: «Μιλάμε πάντα για κοινωνικές διαδικασίες, για ανθρώπους, για ανισορροπίες, για δομές εξουσίας. Σχεδόν όλοι οι οικονομολόγοι καθοδηγούνται από την αρχή ότι η αγορά θα είναι ο ρυθμιστής. Ωστόσο δεν υπάρχει αγορά, υπάρχουν πολλές και διαφορετικές αγορές, οι οποίες λειτουργούν και αντιδρούν με διαφορετικό τρόπο. Εκεί θα έπρεπε να εστιάσει κανείς, αλλά δεν το βλέπω ακόμη».

Rolf Wenkel / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ.σύνταξης: Μαρία Ρηγούτσου