Απάτη και ΕΕ: οι Νότιοι ρέπουν στις παρατυπίες, οι Βόρειοι στις απάτες
22 Ιουνίου 2005
«Οι απατεώνες βρίσκονται παντού» επισημαίνει ο εισηγητής, μιλώντας στην Deutsche Welle. Ενώ όμως όλες οι χώρες-μέλη είναι υποχρεωμένες, με βάση τη Συνθήκη της Ε.Ε., να δίνουν ακριβή στοιχεία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και να απαντούν χωρίς καθυστέρηση σε κάθε ερώτημα ή αίτημα διερεύνησης, στην πραγματικότητα αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Επιπλέον υπάρχουν δυσεξήγητες διαφορές και αυξομειώσεις στοιχείων στην στατιστική καταγραφή των τελευταίων ετών. Μήπως τελικά το πρόβλημα ξεκινάει από τις ανακριβείς στατιστικές ;
«Αυτό είναι αλήθεια» επισημαίνει ο Χέρμπερτ Μπες. «Σε όλες τις εκθέσεις μας για την προστασία των Ευρωπαίων φορολογουμένων αντιμετωπίζουμε πάντοτε το ίδιο πρόβλημα : Μήπως οι χώρες-μέλη που καταγράφουν επισήμως λιγότερες υποθέσεις απάτης στην πραγματικότητα είναι πιο επιρρεπείς στην απάτη από εκείνες τις χώρες που μας ενημερώνουν για περισσότερες υποθέσεις ; Μπορεί δηλαδή κάποιες χώρες να ελέγχουν περισσότερο και να προστατεύουν περισσότερο τον Ευρωπαίο φορολογούμενο, τη στιγμή που άλλες χώρες απλώς αποφεύγουν το πρόβλημα...»
Η αισιόδοξη πλευρά της υπόθεσης είναι ότι στην αγροτική πολιτική, άλλοτε προπύργιο της διαφθοράς, καταγράφονται όλο και λιγότερες υποθέσεις απάτης.
«Στον τομέα της αγροτικής πολιτικής παρατηρούνται όλο και λιγότερα προβλήματα, προφανώς εδώ έχουν βελτιωθεί οι σχετικοί έλεγχοι» επισημαίνει ο Αυστριακός ευρωβουλευτής. «Από την άλλη πλευρά έχουμε όλο και περισσότερες υποθέσεις σε προγράμματα διαρθρωτικής πολιτικής. Στο μέλλον ίσως πρέπει να διατυπώνουμε με πιο απλό τρόπο τις προϋποθέσεις των ευρωπαϊκών προγραμμάτων και επίσης θα πρέπει να έχουμε λιγότερα και πιο αποτελεσματικά στάδια ελέγχων... Γιατί ειδικά στα διαρθρωτικά ταμεία τις περισσότερες φορές το πρόβλημα δεν είναι η απάτη, αλλά η λανθασμένη ερμηνεία προϋποθέσεων και νομικών διατάξεων».
Γνώστης της αγροτικής πολιτικής στην Ευρώπη είναι και ο ευρωβουλευτής της Ν.Δ. Γιάννης Γκλαβάκης, που παρακολούθησε τη σύνταξη της έκθεσης για την καταπολέμηση της διαφθοράς ως μέλος της Επιτροπής Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Μιλώντας στην Deutsche Welle δίνει τη δική του άποψη για την απάτη στα γεωργικά ταμεία και προειδοποιεί :
«Τώρα έχουμε και πάρα πολλές τεχνικές δυνατότητες για να ελέγξουμε την απάτη. Αναφέρομαι φυσικά στους δορυφόρους. Μπορούμε πλέον, με τις φωτογραφίες που μας στέλνουν, να διαπιστώσουμε με πολύ μεγάλη ακρίβεια, αν σε κάποιες περιοχές υπάρχουν όντως οι σπαρμένες καλλιέργειες που οι δικαιούχοι διατείνονται ότι υπάρχουν. Πιστεύω ότι είναι σωστό να γίνεται αυτό και μάλιστα στη χώρα μας είναι δυσάρεστο που έχουμε να επιστρέψουμε κάποια δισεκατομμύρια ευρώ, οφειλές προηγουμένων ετών, διότι κάναμε κάποιες ατασθαλίες».
Στην έκθεση του Χέρμπερτ Μπες συνεργάστηκε και η ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ Κατερίνα Μπατζελή. Υποστηρίζει ότι το θεσμικό πλαίσιο έχει βελτιωθεί, ιδιαίτερα μετά την ίδρυση της εξειδικευμένης υπηρεσίας OLAF για την καταπολέμηση της απάτης και της οικονομικής κακοδιαχείρισης στην Ε.Ε. Επισημαίνει όμως ότι, δυστυχώς ή ευτυχώς, η απάτη είναι και θέμα ορισμού:
«Θα πρέπει να διαχωρίσουμε στους ελεγκτικούς μηχανισμούς την απάτη από την παρατυπία. Είναι ένα θέμα που χρησιμοποιείται πολλές φορές για λόγους επικοινωνιακούς. Η παρατυπία τί είναι; Μπορεί σε μία πράξη ή κάποια πληρωμή να μην είναι καλά συμπληρωμένο ένα χαρτί. Η απάτη είναι όμως εσκεμμένη κίνηση ή διαδικασία για να κλαπεί δημόσιο χρήμα και με συγκεκριμένη οικονομική ζημιά στον κοινοτικό προϋπολογισμό, αλλά και όσον αφορά τον ανταγωνισμό στα πλαίσια της Ε.Ε. Διότι για ένα χρονικό διάστημα αυτός, ο οποίος μπαίνει στη λειτουργία της απάτης λειτουργεί, όπως καταλαβαίνετε, πολύ πιο ταχύρρυθμα απ΄ ότι εκείνος που πηγαίνει με κανονικές διαδικασίες...»
Το παλιό στερεότυπο, ιδιαίτερα δημοφιλές στη δεκαετία του ΄80, έλεγε ότι οι
Νοτιοευρωπαίοι ήταν ιδιαίτερα επιρρεπείς στον πειρασμό της διαφθοράς. Πάντως στη θρυλική υπόθεση «Ιταλμπούρο» με πρωταγωνιστή την ιταλική μαφία, που ανακαλύφθηκε τυχαία το 1999 και έχει προκαλέσει ζημιά 100 εκ. ευρώ στην Ε.Ε., εμπλέκονται και πολλές βορειοευρωπαϊκές επιχειρήσεις, επισημαίνει ο Αυστριακός εισηγητής Χέρμπερτ Μπες:
«΄Ολα άρχισαν από μία έρευνα των ιταλικών αρχών σε υπόθεση οργανωμένου εγκλήματος. Διαπιστώθηκε πλαστογραφία σε εξαγωγές βουτύρου με εκμετάλλευση πόρων από κοινοτικά κονδύλια. Εδώ εμπλέκονται επιχειρήσεις από πολλές ευρωπαϊκές χώρες, πιθανότατα από την Ιταλία, τη Γαλλία, το Βέλγιο και τη Γερμανία, γεγονός που δυσκολεύει και τη διαλεύκανση της υπόθεσης. Ελπίζουμε να πάρουμε σύντομα τις απαραίτητες πληροφορίες, γι αυτό έχουμε ήδη θέσει στην Κομισιόν προθεσμία μέχρι τις 31 Οκτωβρίου 2005»
«Η μπαλάντζα έχει αντιστραφεί» υποστηρίζει η ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ Κατερίνα Μπατζελή. «Οι μεγάλες απάτες και σε μεγάλα έργα – που είναι και το πιο σημαντικό – γίνονται στις βόρειες και όχι στις νότιες χώρες. Ακόμη και στην έκθεσή του ο Αυστριακός εισηγητής αναφέρει ότι οι μικρές χώρες κατακρίνονται κυρίως για τις παρατυπίες που λέγαμε προηγουμένως. Για παράδειγμα ένας παραγωγός ή μία μικρομεσαία επιχείρηση που έχει πάρει μία κοινοτική επιδότηση, αλλά δεν έχει συμπληρώσει ή δεν έχει καταθέσει σωστά τα χαρτιά την ημέρα που έγινε η προκήρυξη ή την ημέρα που έπρεπε να πάρει τα χρήματα....»
Προφανώς υπάρχει διαφορά ανάμεσα στον αφελή ή αμελή που δεν έχει συμπληρώσει σωστά τα δικαιολογητικά του και στον εκ προθέσεως απατεώνα. Πάντως η νέα
κοινοτική υπηρεσία OLAF επισημαίνει καταχρήσεις και κακοδιαχείριση ακόμη και στην πόρτα της Κομισιόν.
Οι υποψίες στρέφονται στην πρόσφατη ανακαίνιση του θρυλικού Berlaymont, του «στρατηγείου» της Ευρωπαικής Επιτροπής στην πλατεία Schuman των Βρυξελλών. Η OLAF εκτιμά ότι οι συνεχείς υπερβάσεις κόστους έχουν προκαλέσει ζημιά ύψους 180 εκ. ευρώ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απαιτεί μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου αναλυτική ενημέρωση από την Κομισιόν για την ανάθεση του έργου.
«Περιμένουμε να μάθουμε περισσότερα για το θέμα αυτο» λέει με επιφύλαξη ο Αυστριακός ευρωβουλευτής Χέρμπερτ Μπες. «Είναι ένα τεράστιο κτίριο και βλέπουμε πολλές φορές τί συμβαίνει με αντίστοιχα μεγάλα έργα σε πολλές χώρες-μέλη της Ε.Ε., ιδιαίτερα όταν αυτά προβλέπουν και υπόγειες κατασκευές ή άλλα στοιχεία που οδηγούν σε υπέρβαση κόστους. Αυτή είναι και η περίπτωση του Berlaymont και γι αυτό εμείς θα πρέπει να εξετάσουμε αν υπάρχουν διοικητικές ή και πολιτικές ευθύνες γι αυτήν την υπέρβαση».
΄Ενας από τους πιο ανθηρούς κλάδους απάτης και παραοικονομίας στην Ε.Ε. ήταν το λαθρεμπόριο τσιγάρων. Με πρωτοβουλία της Κομισιόν και μετά από πολυετείς διαπραγματεύσεις η Ευρώπη των 25 κατέληξε σε συμφωνία με την αμερικανική «Φίλιπ Μόρις» για αποζημίωση 1,2 δις ευρώ. Εκκρεμούν και άλλες παρεμφερείς αγωγές εναντίον μεγάλων καπνοβιομηχανιών, με υπόθεση εργασίας που ακούγεται απίστευτη, αλλά είναι αληθινή, υποστηρίζει ο Αυστριακός ευρωβουλευτής:
«Είχαμε την υποψία ότι και οι ίδιες οι μεγάλες καπνοβιομηχανίες βγάζουν ειδικές παρτίδες για τη μαύρη αγορά και φυσικά δεν μπορούσαμε να ανεχθούμε αυτήν την κατάσταση», επισημαίνει ο Χέρμπερτ Μπες στο μικρόφωνο της Deutsche Welle. «Από κει και πέρα υπάρχει βεβαίως κι ένα άλλο πρόβλημα: Σε κάθε χώρα-μέλος της Ε.Ε., όταν ο Υπουργός Οικονομικών θέλει να γεμίσει τα ταμεία του, καταφεύγει στο ίδιο γνωστό, ξεπερασμένο μέτρο, δηλαδή στην αύξηση φορολογίας στα τσιγάρα... Αυτό ισοδυναμεί με πρόσκληση προς το οργανωμένο έγκλημα, όταν μάλιστα την ίδια στιγμή θέλουμε λιγότερο κράτος και μειώνουμε το προσωπικό στα τελωνεία ...»
Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο