Απέτυχε η πολιτική ενσωμάτωσης των μεταναστών στην ΕΕ;

Στο Βερολίνο διεξάγεται σήμερα ευρωπαϊκή διάσκεψη με βασικό αντικείμενο τη μεταναστευτική πολιτική και ειδικότερα την κοινωνική ενσωμάτωση των μεταναστών. Το πρόβλημα της ΕΕ δεν είναι μόνον η παράνομη είσοδος των μεταναστών αλλά και η ένταξη εκείνων που ζουν ήδη στην Ευρώπη στις κοινωνίες των χωρών υποδοχής.

Ενσωμάτωση ως διαδικασία αμοιβαίας προσαρμογής

Η πολιτική ενσωμάτωσης των μεταναστών στην ΕΕ είναι αρμοδιότητα των χωρών – μελών. Μολονότι υπάρχουν διαφορετικές απόψεις και προσεγγίσεις του ζητήματος, οι 27 ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν αποφασίσει να συνεργαστούν πιο στενά επί του θέματος ανταλλάσσοντας κάθε τόσο απόψεις και εμπειρίες. Παράλληλα έχει επιτευχθεί συμφωνία σε κάποιες βασικές αρχές.

Έτσι η ενσωμάτωση αφορά μόνον εκείνους τους μετανάστες που έχουν εγκατασταθεί ή πρόκειται να εγκατασταθούν μόνιμα και νόμιμα σε χώρα – μέλος της ΕΕ. Το 2004 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όρισε την ενσωμάτωση ως «μια δυναμική, μακροχρόνια, και συνεχή αμφίδρομη διαδικασία αμοιβαίας προσαρμογής (… ) που απαιτεί τη συμμετοχή όχι μόνον των μεταναστών και των παιδιών τους αλλά και κάθε κατοίκου». Βασική προϋπόθεση λοιπόν είναι η συμμετοχή και των δύο πλευρών, των μεταναστών και των χωρών υποδοχής και των κατοίκων τους. Το μεγαλύτερο βάρος ωστόσο πέφτει στους ίδιους τους μετανάστες, όπως αφήνει να εννοηθεί ο Γερμανός υπουργός Εσωτερικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε:

«Όταν δεν γνωρίζεις που ζεις και που θέλεις να φτάσεις, όταν δεν γνωρίζεις έστω και ελάχιστα τη γλώσσα της χώρας υποδοχής, τότε δεν έχεις ουσιαστικές πιθανότητες ένταξης στην τοπική κοινωνία».

Η ΕΕ στηρίζει όλες τις προσπάθειες και πολιτικές κοινωνικής ενσωμάτωσης των μεταναστών μέσα από μια σειρά προγραμμάτων που αφορούν κυρίως την εκμάθηση της γλώσσας και την ένταξη στην αγορά εργασίας. Κάθε χρόνο μάλιστα επιβραβεύει τις κατά γενική ομολογία πιο πετυχημένες συνταγές προκειμένου αυτές να γίνουν γνωστές και να βρουν μιμητές.

Διαφορετική προσέγγιση μετά την 11η Σεπτεμβρίου

Οι τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου και ο πόλεμος κατά της διεθνούς τρομοκρατίας που ακολούθησε έριξαν τη σκιά τους και στην πολιτική ενσωμάτωσης των μεταναστών στην ΕΕ. Στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης βρέθηκε συχνά το ερώτημα που αφορά στην προθυμία και την ικανότητα των μεταναστών να ενταχθούν και να ενσωματωθούν στις κοινωνίες των χωρών υποδοχής και αντίστροφα η προθυμία και ικανότητα των χωρών υποδοχής να ανταποκριθούν στο ολοένα αυξανόμενο μεταναστευτικό ρεύμα. Επίσης οι κυβερνήσεις υπογραμμίζουν σήμερα περισσότερο από ότι πριν την αναγκαιότητα να αναγνωρίζουν και να σέβονται οι μετανάστες τις βασικές αρχές και του νόμους της ΕΕ. Βασικός στόχος όμως παραμένει η ενσωμάτωση καθώς δεν υπάρχει ουσιαστικά εναλλακτική επιλογή.

Όπως υπογραμμίζει ο Μάριο Σέπι, πρόεδρος της επιτροπής Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων της ΕΕ: «Το ευρωπαϊκό μοντέλο ενσωμάτωσης είναι ένα μεγάλο εγχείρημα. Όταν δεν είσαι ικανός να ενσωματώσεις τους νέους αυτούς κατοίκους στην ΕΕ, τότε τρόπον τινά προδίδεις το μήνυμα που θέλεις να στείλεις στον κόσμο. Γιατί το μήνυμα της ΕΕ προς τον κόσμο είναι μια διαδικασία ενσωμάτωσης με εθνικά, κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά».

Η επιτυχής ενσωμάτωση φέρνει και οικονομικά οφέλη για την ΕΕ καθώς έτσι αντιμετωπίζεται παράλληλα και το πρόβλημα της γήρανσης του ευρωπαϊκού πληθυσμού.

Christoph Hasselbach/Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου