Απειλή το προσφυγικό για τους... δημοσιογράφους

Οι δημοσιογράφοι εργάζονται πάντα υπό πίεση. Στην Τουρκία η πίεση αυτή είναι ακόμη μεγαλύτερη και προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από τους πολιτικούς. Σύμφωνα με τον Χασνάιν Καζίμ, πρώην ανταποκριτή του περιοδικού Der Spiegel στην Τουρκία, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει διαμορφώσει πολύ συγκεκριμένη άποψη για το έργο των δημοσιογράφων: μπορούν να γράφουν ό,τι θέλουν, αρκεί να μην του φέρνουν αντιρρήσεις. Σε αυτό, υποστηρίζει, οι επιτηρητές των ΜΜΕ στην Τουρκία φαίνεται να μοιάζουν με τη λαϊκιστική Δεξιά στη Γερμανία. Ο Καζίμ βρέθηκε αντιμέτωπος και με τις δύο αυτές προσπάθειες φίμωσης της ελευθεροτυπίας. Μέχρι πρότινος ο 41χρονος δημοσιογράφος ήταν ανταποκριτής του Spiegel στην Τουρκία και αντιμετώπιζε με κριτική διάθεση τον Ερντογάν. Τον Μάρτιο αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Τουρκία. Έζησε στο πετσί του τον ασφυκτικό έλεγχο σε μία χώρα, όπου "κριτικά πνεύματα" απειλούνται με διώξεις ή και με φυλάκιση. Τώρα όμως, αντιμετωπίζει και ξενοφοβικές επιθέσεις στη Γερμανία, καθώς οι υπερσυντηρητικοί λαϊκιστές τον κατηγορούν για "δημοσιογραφία του ψεύδους". Πρόκειται για έναν όρο απεχθή, τον οποίο είχαν χρησιμοποιήσει παλαιότερα οι ναζί, αλλά αναβιώνει σήμερα από το ξενοφοβικό και ισλαμοφοβικό κίνημα Pegida.

Ο Χασνάιν Καζίμ προέρχεται από μεικτή ινδοπακιστανική οικογένεια και γεννήθηκε στο Όλντενμπουργκ της Γερμανίας. Θεωρεί ότι οι οπαδοί του τουρκικού κυβερνώντος κόμματος AKP και του γερμανικού ξενοφοβικού Pegida είναι "αδελφά πνεύματα", αλλά ο κίνδυνος είναι διαφορετικός στις δυο χώρες: ενώ οι δημοσιογράφοι-επικριτές της τουρκικής κυβέρνησης απειλούνται με συλλήψεις και διώξεις, οι γερμανοί συνάδελφοί τους δέχονται απειλές σωματικής βίας από δεξιούς λαϊκιστές.Τελικά, τον περασμένο Μάρτιο οι τουρκικές αρχές αρνήθηκαν να παρατείνουν την άδεια παραμονής του, αλλά ο Καζίμ είχε δεχθεί εδώ και χρόνια απειλές και πιέσεις από οπαδούς του AKP, κάποιοι από τους οποίους μάλιστα ζούσαν στη Γερμανία. "Η προσφυγική κρίση έχει οξύνει τα πνεύματα" υποστηρίζει ο Σάσα Φόιχερτ, συνεργάτης της εταιρείας συγγραφέων PEN, ο οποίος εξηγεί ότι στη σημερινή Τουρκία περίπου 40 πνευματικοί άνθρωποι βρίσκονται στη φυλακή ή απειλούνται με φυλάκιση. "Σε καμία άλλη χώρα του κόσμου δεν έχουν φυλακιστεί τόσοι πολλοί", τονίζει ο Φόιχερτ.

Οι απειλές των λαϊκιστών

Ο Καζίμ θεωρεί ότι το βαρύ χέρι της τουρκικής λογοκρισίας επηρεάζει πλέον και τη Γερμανία. Ένα σατιρικό τραγούδι για τον Ερντογάν στην εκπομπή Extra 3 του τηλεοπτικού σταθμού NDR και μία εκ προθέσεως προσβλητική καταγραφή του κωμικού Γιαν Μπέμερμαν για το ZDF προκάλεσαν πολιτικές επιπλοκές. Αλλά ο Καζίμ διαβλέπει επικίνδυνες εξελίξεις και στην ίδια τη Γερμανία και θεωρεί ότι ο κίνδυνος προέρχεται κυρίως από όσους ανακυκλώνουν συνεχώς τις κατηγορίες περί "δημοσιογραφίας του ψεύδους". "Πρόκειται για τους ίδιους ανθρώπους που με βρίζουν για το όνομά μου ή το χρώμα της επιδερμίδας μου" λέει ο δημοσιογράφος. Αλλά και ο Σάσα Φόιχερτ από την ένωση συγγραφέων PEN κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τη συνεχή χρήση του όρου "δημοσιογραφία του ψεύδους". "Κατ΄αυτόν τον τρόπο σου ασκείται μία πίεση να εξηγήσεις και να νομιμοποιήσεις τη δουλειά σου, μία πίεση που, τουλάχιστον έμμεσα, περιορίζει και την ελευθερία του τύπου".

Παρόμοιες πιέσεις δέχεται και ο Ούλριχ Βολφ, δημοσιογράφος της εφημερίδας Sächsische Zeitung στη Δρέσδη. "Πρέπει συνεχώς να εξηγούμε τη δουλειά μας, πρέπει συνεχώς να εξηγούμε ακόμη και τη δημοκρατία" λέει ο Βολφ. Επιπλέον "μερικοί συνάδελφοι" δέχονται ακόμη μεγαλύτερες πιέσεις μετά από ενυπόγραφα σχόλια κατά του κινήματος Pegida, λέει ο Βολφ, αναφερόμενος μεταξύ άλλων και στον εαυτό του. Αυτοί οι εκπρόσωποι του τύπου γίνονται στόχος στις διαδηλώσεις της Pegida, υφίστανται δημόσιες προσβολές, δέχονται απειλές στο διαδίκτυο ή και μέσω επιστολών. Πώς το αντιμετωπίζει ο ίδιος; "Έχω σταματήσει πλέον να τα βλέπω, για να προστατεύσω την ψυχική μου υγεία" απαντάει ο Ούλριχ Βολφ.

"Απέλαση" για τον ανταποκριτή της ARD;

Το μεσημέρι της Τρίτης η τουρκική λογοκρισία επανέρχεται δριμύτερη: οι τουρκικές αρχές απαγόρευσαν στον Φόλκερ Σβενκ, απεσταλμένο του πρώτου προγράμματος της Γερμανικής Τηλεόρασης (ARD), να εισέλθει στη χώρα. Σύμφωνα με το κανάλι του, ο Σβενκ είχε φτάσει στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης από το Κάιρο με τελικό προορισμό τα σύνορα Τουρκίας-Συρίας. Αντί να συνεχίσει το ταξίδι του οδηγήθηκε σε χώρο απελάσεων στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, ενώ ενημερώθηκε η γερμανική πρεσβεία στην Άγκυρα και το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών. «Είμαι δημοσιογράφος. Υπάρχει πρόβλημα;» σχολιάζει ο ίδιος ο Σβενκ μέσω Twitter.

Σόφι Ρόρμαιερ (DPA), Γιάννης Παπαδημητρίου