Απο-παγκοσμιοποίηση - η νέα οικονομική τάξη πραγμάτων;
17 Αυγούστου 2010
Ποιά θα ήταν τα χαρακτηριστικά μιας οικονομίας πέραν της συνεχούς ανάπτυξης;
Ποιές αλλαγές, ποια μοντέλα παραγωγής και διακίνησης πρέπει να ακολουθήσει;
Ποιές είναι οι διαδικασίες και οι πολιτικές που μας οδηγούν σε μια νέα οικονομική τάξη πραγμάτων; Μια νέα οικονομική τάξη πραγμάτων που θα μπορεί χωρίς συνεχή ανάπτυξη να διασφαλίζει τα εχέγγυα για κοινωνική γαλήνη;
Αυτό είναι το περιεχόμενο της θεωρίας της «μετά την ανάπτυξη -οικονομίας» (Postwachstumsökonomie), την οποία ασπάζονται όλο και περισσότεροι Γερμανοί οικονομολόγοι.
Η "μετά την ανάπτυξη οικονομία" πείθει με το παράδειγμα
Ο Νίκο Πεχ καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Όλντενμπουργκ, είναι ένας από τους εκπροσώπους της και συνιστά προσωπικό πρότυπο εφαρμογής της στην πράξη: δεν έχει αυτοκίνητο, δεν έχει τηλεόραση, δεν έχει κινητό. Έχει μετρήσιμες εκπομπές σε διοξειδίου του άνθρακα 4,5 τόνους ετησίως, ενώ ο μέσος όρος ανά κάτοικο στη Γερμανία αγγίζει τους 11 τόνους. Και όλα αυτά χωρίς να ζει αποκομμένος και απομονωμένος. Κινείται σε ολόκληρη τη Γερμανία δίνοντας μαθήματα για την «Μετά την ανάπτυξη οικονομία» υποστηρίζοντας πως μπορούμε να πείσουμε μόνον με το προσωπικό παράδειγμα: «Δεν μπορούμε να εξηγήσουμε σε χώρες που παράγουν κατά κεφαλήν το ένα τρίτο του διοξειδίου του άνθρακα από μας, πώς πρέπει να λειτουργήσει η προστασία του κλίματος. Δεν μπορούμε να το κάνουμε ούτε με τους Κινέζους ή τους Ινδούς, που παράγουν ρύπους χωρίς να κατανοούν τι κάνουν. Μπορούμε μόνον με το παράδειγμά μας να δείξουμε πως μπορεί ένας πολίτης να ζήσει με ετήσια εκπομπή ρύπων 3 τόνους χωρίς να στερηθεί τίποτε. Και να είναι ευτυχισμένος και ήρεμος.»
Οι προτάσεις του Γερμανού οικονομολόγου είναι ρηξικέλευθες. Στην ουσία καλεί τους πάντες, κράτη και πολίτες, να πετάξουν τις άχρηστες θεωρίες περί συνεχούς ανάπτυξης και να επικεντρωθούν στην ουσία: «Μέχρι τώρα ίσχυε πως ο σύγχρονος άνθρωπος καθόριζε την ταυτότητά του, το μοντέλο επιβίωσής του με το τι επιτρέπεται να κάνει, τι μπορεί να απολαύσει, να αγοράσει και να καταναλώσει.
Τώρα πρέπει να αλλάξουμε αυτή την πορεία και να πούμε: τι πρέπει να πετάξω, από τι πρέπει να απελευθερωθώ για να εξοικονομήσω χρόνο, χρήματα, χώρο και οικολογικά αποθέματα.»
Η παγκοσμιοποίηση που βιώνουμε είναι καταδικασμένη
Εάν απαλλαγεί τελικά ο σύγχρονος άνθρωπος από την περιττή κατανάλωση, τότε, σύμφωνα με τον Γερμανό οικονομολόγο, η βιομηχανία θα αναγκαστεί να περιορίσει τους ρυθμούς ανάπτυξής της στο ήμισυ.
Γι’ αυτό ο Νίκο Πεχ προτείνει: «Η Γερμανία πρέπει να από-παγκοσμιοποιηθεί! Η παγκοσμιοποίηση όπως τη βιώνουμε τώρα είναι καταραμένη. Διότι οι ανισότητες και οι τεράστιες διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στον καταναλωτή και τον παραγωγό, προκαλούν βαθύ οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό χάσμα, μεταμορφώνουν τις σχέσεις παραγωγής-κατανάλωσης σε έναν πολύπλοκο μηχανισμό με δική του δυναμική και κυρίως δημιουργούν όλο και μεγαλύτερη εξάρτηση από τα ενεργειακά αποθέματα.»
Στην ουσία ο Γερμανός καθηγητής καλεί τους συμπολίτες του και όλους τους πολίτες του κόσμου να μειώσουν δραστικά την κατανάλωση ενέργειας, την παραγωγή και κατανάλωση διαφόρων περιττών προϊόντων, την κατασπατάληση νερού και υδάτινων πόρων, τον περιορισμό των απορριμμάτων.
Γενικά καλεί τους πάντες να ακολουθήσουν συνειδητά μια φιλική προς το περιβάλλον και το κλίμα συμπεριφορά, που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια όχι σε μια συνεχή ανάπτυξη, αλλά σε μια βιώσιμη.
Danhong Zhang / Βιβή Παπαναγιώτου
Υπεύθ. σύνταξης: Στέφανος Γεωργακόπουλος