Από τον South Stream στον East Med

Ορισμένοι όπως ο υπουργός Οικονομίας Ζίγκμαρ Γκάμπριελ πιστεύουν ότι όταν αποκατασταθούν οι σχέσεις της Ρωσίας με την ΕΕ, θα επανέλθει και το σχέδιο του αγωγού φυσικού αερίου South Stream. Αντίθετα ο υπουργός Οικονομικών της Ιταλίας και προεδρεύων του συμβουλίου υπουργών Οικονομικών της ΕΕ Κλαούντιο ντε Βιντσέντι βλέπει τις εξελίξεις με μεγαλύτερο πραγματισμό. «Θα πρέπει να βλέπουμε στο μέλλον, ο South Stream ήταν σημαντικός και νομίσαμε ότι θα καταλήγαμε σε συμφωνία με τη Μόσχα σε σημεία διαφωνιών, τώρα όμως η Μόσχα άλλαξε στρατηγική και η Ευρώπη θα πρέπει να διαφοροποιήσει τόσο τους αγωγούς, όσο και τη χώρα προέλευσης του φυσικού αερίου», τόνισε ο ιταλός υπουργός.

Έλλειψη ανταγωνισμού

Ο South Stream ανήκει σε αυτό που στην ΕΕ αποκαλούν «ατέλειωτες ιστορίες». Παρά τις υπουργικές διαβεβαιώσεις από το Βερολίνο, το σχέδιο επτά χρόνια πριν τη θέση σε λειτουργία θεωρείται τελειωμένο. Κι αυτό επειδή ο Πούτιν αντιδρώντας στις οικονομικές κυρώσεις της Δύσης και στη στάση της ΕΕ αναφορικά με την πολιτική του έναντι της Ουκρανίας αποφάσισε να σκίσει τα συμβόλαια με 8 εμπλεκόμενες χώρες της Ευρώπη. Ο Άρνο Μπέρεντς, εμπειρογνώμων σε θέματα ενέργειας του Κέντρου Σπουδών Ευρωπαϊκών Πολιτικής υποστηρίζει ότι οι οικονομικές κυρώσεις και η πτωτική τιμή του αργού πετρελαίου δεν σχετίζονται με την απόφαση του ρώσου προέδρου. Πιστεύει ότι η εμμονή της Κομισιόν στους κανόνες του Τρίτου Ενεργειακού Πακέτου, όπου υπάρχει ως προϋπόθεση η αποσύνδεση της παραγωγής από την προμήθεια και παράλληλα η πρόσβαση τρίτου στους αγωγούς αποτελούν τις αιτίες για την υπαναχώρηση Πούτιν. Η Gazprom θεωρούσε ότι οι αγωγοί ήταν ιδιοκτησία της και ως μοναδική εταιρεία εφοδιασμού ενέργειας δεν ήθελε τον ελεύθερο ανταγωνισμό. Υπάρχουν όμως και οικονομικοί λόγοι: Οι ενεργειακές ανάγκες της ΕΕ μειώνονται σταδιακά από το 2007 και μέσα σε 20 χρόνια θα μειωθούν κατά 20%, όπως υπολογίζεται.

Ομάδα εργασίας

Η Ρουμανία, η Βουλγαρία και οι άλλες έξι εμπλεκόμενες χώρες συναντήθηκαν ήδη με τον αρμόδιο επίτροπο και αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μάρος Σέφκοβιτς, για να εκφράσουν παράπονα για το άδοξο τέλος του South Stream. Θα συγκροτηθεί ομάδα εργασίας για να διαπιστωθούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν αυτές οι χώρες. «Και θα μπορούσαν να αναζητηθούν εναλλακτικές», τόνισε ο Λέφκοβιτς. «Ίσως άλλες δυνατότητες πρόσδεσης στο ευρωπαϊκό δίκτυο και χρηματοδότησης από το πακέτο – μαμούθ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής». Ο Λέφκοβιτς προειδοποίησε ότι έχει μεγάλη σημασία η τήρηση των κανόνων της ΕΕ. Που σημαίνει ότι οι Βρυξέλλες ήταν αντίθετες με τη μονοπωλιακή θέση της Gazprom. Εκεί ακριβώς βλέπει και ο Άρνο Μπέρεντς το λάθος στη «γέννηση» του South Stream. «Μου ήταν αινιγματικό το ότι έγιναν διακρατικές συμφωνίες που παραβίαζαν κατάφωρα το ευρωπαϊκό δίκαιο, αυτό το λάθος πήρε τώρα την εκδίκησή του».

Διαφοροποίηση πηγών και προμηθευτών

«Με το βλέμμα μπροστά», αυτό είναι το μότο του ιταλού υπουργού Οικονομικών ντε Βιντσέντι μετά από την επίσκεψή του στο Καζαχστάν και στο Αζερμπαϊτζάν. «Ο νέος νότιος αγωγός φυσικού αερίου από το Μπακού μέχρι τα σύνορα με την ΕΕ έχει προχωρήσει και θα είναι έτοιμος το 2019» δήλωσε, σημειώνοντας ότι πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση διαφοροποίησης των παραγωγών ενέργειας της Ευρώπης. Ένα άλλο βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση είναι οι νέες πηγές ενέργειας φυσικού αερίου που βρέθηκαν στο Ισραήλ και στην Κύπρο και η σύνδεσή τους με έναν υπό σχεδιασμό αγωγό, τον East Med. Κατά τον ενταφιασμό του South Stream υπάρχουν λίγοι που θα χύσουν δάκρυα, εκτός από τις εμπλεκόμενες χώρες. Η ΕΕ ωστόσο θέλει να εξετάσει εν ηρεμία πιθανές αξιώσεις τους. Ο Μπέρεντς αμφισβητεί τα μεγέθη που δόθηκαν από τη ρωσική πλευρά. Αλλά ακόμη και η Βουλγαρία δεν μπορεί να προσδιορίσει με ακρίβεια πόσες θέσεις εργασίας και πόσα έσοδα χάνει η χώρα από τη ματαίωση του South Stream.

Barbara Wesel / Ειρήνη Αναστασοπούλου