Αύξηση αμυντικών δαπανών λόγω ουκρανικού

Σε παγκόσμιο επίπεδο δεν υπάρχουν σημαντικές αυξομειώσεις όσον αφορά τις εξοπλιστικές δαπάνες, εντούτοις το 2014 ο παγκόσμιος εξοπλιστικός χάρτης γνώρισε ανακατατάξεις. Αυτό είναι το κεντρικό συμπέρασμα της φετινής έκθεσης του Ινστιτούτου SIPRI. Όπως σχολιάζει ο Γιαν Γκρέμπε από το Ινστιτούτο για την Ειρήνη και την Ανάπτυξη BICC της Βόννης, «καταρχήν είναι ευχάριστο το γεγονός ότι σε παγκόσμιο επίπεδο είχαμε μια ελαφρά υποχώρηση». Ωστόσο, σύμφωνα με τον ίδιο, η υποχώρηση αυτή της τάξης του 0,4 % που καταγράφηκε πέρσι αποδίδεται πρωτίστως στις περικοπές των αμυντικών προϋπολογισμών στις ΗΠΑ και σε χώρες της δυτικής Ευρώπης.

Στην Ευρώπη παρατηρεί κανείς και τις συνέπειες της ουκρανικής κρίσης, η οποία προκαλεί μεγάλη ανησυχία στις γειτονικές χώρες της Ρωσίας, επισημαίνει ο Σαμ Πέρλο-Φρίμαν, ένας από τους συντάκτες της έκθεσης. «Η Πολωνία επιταχύνει τον εκσυγχρονισμό της άμυνάς της. Οι χώρες της Βαλτικής αύξησαν ήδη το 2014 τις αμυντικές τους δαπάνες και το 2015 αναμένεται να προχωρήσουν σε νέες αυξήσεις».

Κατακόρυφη αύξηση των δαπανών στη Βαλτική

Ενώ μέχρι πριν το 2011 οι χώρες της Βαλτικής μείωναν συνεχώς τις αμυντικές τους δαπάνες, τα τελευταία χρόνια οι αμυντικοί τους προϋπολογισμοί εκτοξεύθηκαν στα ύψη. Την τρέχουσα χρονιά η Εσθονία αυξάνει τις αμυντικές της δαπάνες κατά 7,3 % σε σχέση με το 2014, η Λετονία κατά 15 % ενώ η Λιθουανία κατά 50%. Γεγονός είναι ότι οι χώρες της Βαλτικής και η Πολωνία αισθάνονται να απειλούνται από τη Ρωσία. Η Μόσχα έχει αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες από το 2005 κατά 97 %. Σήμερα δαπανά το 4,5 % του ΑΕΠ της για τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας. Μόλις σε 12 από 200 χώρες του κόσμου το ποσοστό αυτό είναι υψηλότερο. Περισσότερα δαπανούν σε απόλυτους αριθμούς μόνον οι ΗΠΑ και η Κίνα.

Οι εκθέσεις του SIPRI στηρίζονται σε δημόσια προσβάσιμες πηγές, όπως είναι για παράδειγμα οι προϋπολογισμοί που κατατίθενται στα κοινοβούλια. Ως εκ τούτου, επισημαίνει ο Σαμ Πέρλο-Φρίμαν, τα στοιχεία του 2014 δεν επιτρέπουν ακόμη την εξαγωγή γενικότερων συμπερασμάτων, πέραν της τάσης που καταγράφεται λόγω της ουκρανικής κρίσης.

Ο Γιαν Γκρέμπε από την πλευρά του εκτιμά ότι δεν θα πρέπει να αντληθούν βιαστικά συμπεράσματα. «Οι εξελίξεις δεν συνδέονται άμεσα με τη ρωσική πολιτική. Επρόκειτο για γενικότερα μέτρα εκσυγχρονισμού, τα οποία έλαβαν πολλές χώρες απλώς για να βελτιώσουν την άμυνά τους».

Όπλα και πετρέλαιο

Πάντως, η έκθεση διαπιστώνει άμεση σχέση των αμυντικών δαπανών και των εσόδων από το πετρέλαιο. Πολλές από τις 20 χώρες που δαπανούν περισσότερο από το 4 % για τις ένοπλες δυνάμεις τους είναι πετρελαιοπαραγωγές χώρες.

«Οι πρώτες πέντε χώρες της λίστας αυτής -το Ομάν, η Σαουδική Αραβία, το Νότιο Σουδάν, το Τσαντ και η Λιβύη- συγκαταλέγονται στις μεγαλύτερες πετρελαιοπαραγωγές χώρες», λέει ο Πέρλο Φρίμαν. Σύμφωνα με τον ίδιο υπάρχει ένα ακόμη κοινό στοιχείο: «Ο μεγαλύτερος κοινός παρονομαστής είναι ότι ελάχιστες από αυτές είναι δημοκρατικές χώρες». Από τις 20 μόλις τρεις θεωρούνται δημοκρατικές: ο Λίβανος, το Ισραήλ και η Ναμίμπια.

Κώστας Συμεωνίδης (DW, dpa)