Γερμανορωσική διαμάχη για την Ουκρανία;

Έχουμε περίπου εννέα χρόνια από την ημέρα που ο τότε καγκελάριος της Γερμανίας Γκέρχαρντ Σρέντερ προειδοποιούσε τον Βλαντιμίρ Πούτιν για τον κίνδυνο κλιμάκωσης των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων στην Ουκρανία. Τότε, όπως και σήμερα, εκατοντάδες χιλιάδες Ουκρανοί είχαν βγει στους δρόμους, ζητώντας την παραίτηση «της κυβέρνησης της καλπονοθείας», όπως αποκαλούσαν την κυβέρνηση του Βίκτορ Γιανουκόβιτς. Ήταν η «πορτοκαλί επανάσταση».

Στο τηλεφώνημά του προς τον Πούτιν ο Σρέντερ υπογράμμιζε: «Χρειαζόμαστε μια δημοκρατική και ειρηνική Ουκρανία». Προηγουμένως ο ρώσος πρόεδρος είχε συγχαρεί τον Γιανουκόβιτς για τη «νίκη» του, αλλά απέφυγε να τον στηρίξει μέχρι τέλους. Οι εκλογές επαναλήφθηκαν, η αντιπολίτευση νίκησε για να ηττηθεί μερικά χρόνια αργότερα και ο Γιανουκόβιτς επανήλθε στην προεδρία το 2010. Το σκηνικό στην Ουκρανία θυμίζει πολύ την «πορτοκαλί επανάσταση», ωστόσο η καγκελάριος Μέρκελ δεν έχει πάρει ακόμη τηλέφωνο στο Κρεμλίνο. Θα είχε, πάντως, σοβαρούς λόγους να το κάνει, καθώς η σύγκρουση εξουσίας στο Κίεβο κλιμακώνεται. Εκατοντάδες χιλιάδες οπαδοί της αντιπολίτευσης έχουν βγει στους δρόμους, ζητώντας την απομάκρυνση του Γιανουκόβιτς και την προσέγγιση της Ουκρανίας με την ΕΕ.

«Είναι πολύ δύσκολος ο ρόλος του διαμεσολαβητή...»

Αναμφίβολα, η παρούσα κρίση ξέσπασε με ρωσική υπαιτιότητα. Η Μόσχα απειλούσε την ουκρανική κυβέρνηση με εμπορικούς περιορισμούς σε περίπτωση που ο Γιανουκόβιτς υπέγραφε τη Συμφωνία Σύνδεσης της Ουκρανίας με την ΕΕ. Το Κίεβο αποφάσισε να παγώσει την υπογραφή της συμφωνίας, προκαλώντας μαζικές αντιδράσεις στη χώρα.
Ένα μεγάλο μέρος της ουκρανικής αντιπολίτευσης ζητά από το Βερολίνο να διαδραματίσει διαμεσολαβητικό ρόλο, προωθώντας τον διάλογο μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης προκειμένου να αποτραπεί ενδεχόμενη αιματοχυσία. Άλλοι πιστεύουν ότι η Μέρκελ θα πρέπει να ασκήσει «την επιρροή της» στο Κρεμλίνο προκειμένου ο Πούτιν να αποδεχθεί την ευρωουκρανική προσέγγιση. Ο Γενς Πάουλους, επικεφαλής του τμήματος Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του συντηρητικού πολιτικού ιδρύματος «Κόνραντ Αντενάουερ», αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό τις ουκρανικές παραινέσεις. «Θεωρώ ότι είναι πολύ δύσκολος ο ρόλος του διαμεσολαβητή, ο οποίος μας ζητείται», επισημαίνει στην Deutsche Welle ο κ. Πάουλους, προβαίνοντας στην εκτίμηση ότι το Βερολίνο δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί. Ο Γενς Πάουλους παραδέχεται ότι η Γερμανία γνωρίζει καλύτερα από άλλες ευρωπαϊκές χώρες την Ρωσία. Υπό την έννοια αυτή, το Βερολίνο θα μπορούσε να συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση των ρωσικών συμφερόντων στην περιοχή, επισημαίνει.

Με σκεπτικισμό αντιμετωπίζει τις εξελίξεις και η Σαμπίνε Φίσερ, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας GUS στο γερμανικό ερευνητικό ίδρυμα «Επιστήμη και Πολιτική». Η κ. Φίσερ εκτιμά ότι «η Γερμανία και οι ευρωπαίοι εταίροι της θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αποτροπή των συγκρούσεων μεταξύ αστυνομίας και διαδηλωτών».

«Δεν πρόκειται να διαταραχθούν οι γερμανορωσικές σχέσεις»

Η παρουσία του γερμανού υπουργού Εξωτερικών Γκίντο Βεστερβέλε, την περασμένη εβδομάδα, στην Πλατεία της Ανεξαρτησίας, όπου είχαν συγκεντρωθεί οι οπαδοί της αντιπολίτευσης προκάλεσε την οργή της Μόσχας. Ο πρωθυπουργός Ντμίτρι Μεντβέντεφ κατηγόρησε τον Βεστερβέλε για «ανάμειξη στις εσωτερικές υποθέσεις της Ουκρανίας». Το Βερολίνο απέρριψε τις κατηγορίες, ωστόσο οι φήμες θέλουν την καγκελάριο Μέρκελ να είναι διατεθειμένη να συναντηθεί με τον ηγέτη της αντιπολίτευσης Βίταλι Κλίτσκο στις Βρυξέλλες, στο περιθώριο της επικείμενης συνόδου κορυφής της ΕΕ. Μια τέτοια κίνηση δεν θα προκαλούσε ενθουσιασμό στη Μόσχα.

Στο μεταξύ, γερμανοί αναλυτές εκτιμούν ότι το «ουκρανικό» θα μπορούσε να επιβαρύνει τις γερμανορωσικές σχέσεις. Με την άποψη αυτή διαφωνούν ρώσοι αναλυτές. Ο Βλάντισλαβ Μπέλοφ, επικεφαλής του Κέντρου Γερμανικών Μελετών στην Ρωσική Ακαδημία Επιστημών, υποστηρίζει ότι δεν πρόκειται να διαταραχθούν οι γερμανορωσικές σχέσεις, καθώς το διακύβευμα είναι μεγάλο. Άλλωστε, υπενθυμίζει, η ίδια η καγκελάριος Μέρκελ, που στις αρχές του 2014 θα συναντηθεί με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, έχει πολλές φορές επαναλάβει ότι στη γερμανορωσική συνεργασία «δεν υπάρχει μαύρο και άσπρο».

Roman Goncharenko / Σταμάτης Ασημένιος

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής