Δέκα χρόνια «ευέλικτες εργασιακές σχέσεις»
17 Αυγούστου 2012
Για τους υποστηρικτές της, η μεταρρύθμιση αυτή ήταν ο κύριος λόγος για τον οποίο η Γερμανία κατάφερε να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητά της μέχρι σήμερα, μειώνοντας με εντυπωσιακούς ρυθμούς τον αριθμό των ανέργων από τα 4 εκ. το 2002 στα 2,8 εκ. δέκα χρόνια αργότερα. Για τους αντιπάλους της, η μεταρρύθμιση δεν απέφερε παρά την πλήρη απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων με καθήλωση αποδοχών, συνεχείς εναλλαγές δραστηριοτήτων και διά βίου αβεβαιότητα για τους εργαζόμενους.
Ο σοσιαλδημοκράτης Γκέρχαρντ Σρέντερ πλήρωσε την επιμονή του στην ελαστικοποίηση της αγοράς εργασίας, χάνοντας τις εκλογές του 2005. Σήμερα όμως ακόμη και μερικοί από εκείνους που δήλωναν αντίθετοι, αναγνωρίζουν ότι οι μεταρρυθμίσεις κινούνταν σε θετική κατεύθυνση. Κάποιοι τις προτείνουν μάλιστα ως ευεργετική συνταγή για τις ευρωπαϊκές χώρες που βρίσκονται σήμερα αντιμέτωπες με τον εφιάλτη της ανεργίας.
«Ατζέντα Σρέντερ» ή «μεταρρυθμίσεις Χαρτς»;
Οι τέσσερις μεγάλες παρεμβάσεις στο κοινωνικό κράτος έγιναν διεθνώς γνωστές ως η «ατζέντα 2010» του Γκέρχαρντ Σρέντερ. Στην πραγματικότητα έφεραν την υπογραφή ενός δαιμόνιου επιχειρηματία και στελέχους της Volkswagen, του Πέτερ Χαρτς, γι' αυτό και στη Γερμανία ονομάζονται έκτοτε «Χαρτς 1 έως 4». Για παράδειγμα, οι μεταρρυθμίσεις «Χαρτς 1 και 2» μετέτρεψαν πολλούς ανέργους σε μικροεπιχειρηματίες με κρατική επιδότηση, καθιέρωσαν τις «μίνι-δουλειές» (συνήθως απλές χειρωνακτικές εργασίες με συμβολική αμοιβή 400 ευρώ μηνιαίως), μείωσαν τη χρονική διάρκεια χορήγησης του επιδόματος ανεργίας και θέσπισαν την πιο αυστηρή παρακολούθηση των δηλωμένων ως ανέργων από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Η μεταρρύθμιση «Χαρτς 4» ενοποίησε τα μέχρι τότε γενναιόδωρα επιδόματα ανεργίας και κοινωνικής αλληλεγγύης.
Κάποια μεμονωμένα μέτρα, όπως ο νόμος που προέβλεπε τον «δανεισμό» εργαζομένων από τις υπηρεσίες ευρέσεως εργασίας σε ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις, δεν απέδωσαν τελικά τα αναμενόμενα. Ωστόσο οι ειδικοί πιστεύουν ότι στο σύνολό τους οι μεταρρυθμίσεις Σρέντερ συνέβαλαν αποφασιστικά στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, έστω και αν δεν κατάφεραν να μειώσουν σημαντικά τον αριθμό των «μακροχρόνια ανέργων»
Μαζικές διαμαρτυρίες κατά της « κοινωνικής αποδόμησης»
Ιδιαίτερα οι δραστικές περικοπές στα επιδόματα ανεργίας και στον χρόνο χορήγησής τους προκάλεσαν τις διαμαρτυρίες των συνδικάτων και φυσικά των ίδιων των ανέργων. Οι διαδηλώσεις κατά της «κοινωνικής αποδόμησης» ήταν συνεχείς και δυναμικές, ενώ ακόμα και σήμερα τα γερμανικά δικαστήρια ασχολούνται συνεχώς με υποθέσεις που αφορούν την περικοπή ή τον δίκαιο υπολογισμό του επιδόματος ανεργίας.
«Το κοινωνικό κράτος δεν εξασφαλίζει πλέον την άνετη διαβίωση, αλλά απλώς τη διαβίωση» ήταν η κεντρική ιδέα των σχετικών μεταρρυθμίσεων. Για πρώτη φορά η οικονομική βοήθεια προς τους μακροχρόνια ανέργους δεν θα υπολογιζόταν πλέον ανάλογα με τον μισθό που έπαιρναν πριν απολυθούν, όπως συνέβαινε μέχρι το 2002. Θα υπολογιζόταν ανάλογα με «τις ανάγκες τους».
Monika Lohmüller / Γιάννης Παπαδημητρίου
Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής