Δημοσιογραφικά «πουλ» κοινής ωφέλειας
3 Αυγούστου 2010
Η οικονομική κρίση έχει πλήξει και εκείνο τον κλάδο που ονομάζουμε αποκαλυπτική δημοσιογραφία. Είναι πλέον είδος πολυτελείας, που δεν μπορούν να πληρώσουν οι εφημερίδες. Και οι δημοσιογράφοι που ζούσαν μέχρι σήμερα από αυτή, τώρα βρήκαν άλλο τρόπο για να δημοσιεύουν τις ιστορίες τους, σε ανεξάρτητα δημοσιογραφικά «πούλ» που χρηματοδοτούνται από χορηγίες.
«Μοιάζει με τη φύση που πεθαίνει»
Οι αριθμοί που έδωσε στη δημοσιότητα το Κέντρο Δημοσκοπήσεων Pew Research είναι ψυχροί και σαφείς. Τα αμερικανικά ΜΜΕ πρέπει να τα βγάλουν πέρα με λιγότερα χρήματα. Το 2009 τα διαφημιστικά έσοδα των εφημερίδων μειώθηκαν κατά το ¼ . Οι μειώσεις χτύπησαν τους πάντες, τηλεοράσεις, ραδιόφωνα, περιοδικά. Η καρέκλα του δημοσιογράφου μετατράπηκε σε ηλεκτρική. Το 2007 15. 000 δημοσιογράφοι έχασαν τη δουλειά τους και οι πρώτοι που απολύθηκαν ήταν εκείνοι της αποκαλυπτικής δημοσιογραφίας, γιατί κόστιζαν πολύ. Χρειάζονταν πολύ χρόνο για να γράψουν τα άρθρα τους, κάτι που ανήκει στη φύση της δουλειάς τους. «Η αποκαλυπτική δημοσιογραφία μοιάζει με την φύση που πεθαίνει», υποστηρίζει ο δημοσιογράφος Νικ Πένιμαν.
Αν είναι έτσι τα πράγματα, ποιος λοιπόν στο μέλλον θα αποκαλύπτει σκάνδαλα, θα ξεθάβει επίμονα πληροφορίες και θα βάζει ένα- ένα τα παζλ σε μια μεγάλη ιστορία; Ο Πένιμαν πιστεύει ότι η αποκαλυπτική δημοσιογραφία δεν θα πρέπει να γίνεται για τα χρήματα, αλλά να είναι ένα επάγγελμα κοινής ωφέλειας, όπως πχ. το Ταμείο Huffington Post για την ερευνητική δημοσιογραφία. «Κατά την άποψή μου μόνο έτσι θα πρέπει να κρατηθεί ζωντανή αυτή η δημοσιογραφία, δεν είναι η μόνη λύση, αλλά μια από τις λύσεις», λέει.
Αυτό το «πουλ» δημοσιογράφων ενισχύεται συνήθως από χορηγίες, όπως και το ProPublica, κάτι σαν ίδρυμα για την ερευνητική δημοσιογραφία. 32 ρεπόρτερ και άπειροι εθελοντές γράφουν για το ProPublica. Επικεφαλής του είναι ο Πολ Στάιγκερ, που ήταν αρχισυντάκτης στην εφημερίδα Wall Street Journal. Όταν έφτασε στα 65 του, εκεί που οι συνάδελφοί του πήγαιναν στην τιμημένη σύνταξη, αυτός τόλμησε το πείραμα που λέγεται δημοσιογραφία κοινής ωφέλειας.
«Καλύτερα μια ιστορία και στο πρωτοσέλιδο»
Η προσφορά άρθρων μέσω διαδικτύου είναι άφθονη, όμως «αποστολή μας δεν είναι να παρουσιάσουμε μια καταπληκτική σελίδα στο διαδίκτυο, αλλά να φέρουμε αλλαγές στο δημοσιογραφικό τοπίο», τονίζει ο Στάιγκερ.
Ο τρόπος δουλειάς των διαφόρων «πουλ» είναι διαφορετικός. Η ProPublica, για παράδειγμα, χρηματοδοτεί τις έρευνες με χορηγίες και συνεργάζεται δωρεάν για τη δημοσίευση των άρθρων μόνο με παραδοσιακά μέσα, όπως οι New York Times. Το σύνθημά του Στάιγκερ είναι το εξής: «Είναι καλύτερα να έχεις μια καλή ιστορία στην πρώτη σελίδα παρά σε 50 εφημερίδες στη σελίδα 19».
Άλλα πάλι «πουλ» δημοσιογράφων επιζητούν μεγαλύτερη δημοσιότητα της προσφοράς τους και φυσικά πάντα στο ιντερνέτ. Η χρηματοδότηση καλύπτεται από χορηγίες ή από πανεπιστήμια, όπως το Investigative Workshop στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο. Με τρεις προκλήσεις, αναζήτηση χρημάτων, σε βάθος έρευνες για καλές ιστορίες και όσο γίνεται πλατύτερη δημοσίευση. Προβλήματα αξιοπιστίας δεν αντιμετωπίζουν αυτά τα «πουλ» των ρεπόρτερ, αντίθετα μάλιστα. Ένα ρεπορτάζ του ProPublica για όσα διαδραματίστηκαν σε ένα νοσοκομείο κατά τη διάρκεια του τυφώνα Κατρίνα στη Νέα Ορλεάνη, κέρδισε φέτος το βραβείο Πούλιτζερ.
Nicole Markwald/Ειρήνη Αναστασοπούλου
Υπεύθ. σύνταξης Βιβή Παπαναγιώτου