Δύσκολη αποστολή σε Τεχεράνη και Ριάντ

Το που οδηγεί, τουλάχιστον γεωγραφικά, το σημερινό ταξίδι του γερμανού υπουργού Εξωτερικών Φρανκ-Βάλτερ Στάινμαϊερ είναι σαφές. Πρώτα στην Τεχεράνη και μετά στο Ριάντ. Ασαφής είναι ωστόσο ποια κατεύθυνση θα πάρουν πολιτικά οι επαφές του επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας σε Ιράν και Σαουδική Αραβία, μιας και οι δύο χώρες βρίσκονται σε αντιπαράθεση σε πολλά μέτωπα. Πιθανά είναι πολλά σεναρίων. Καθοριστικό ρόλο για την υλοποίησή τους είναι ο πρώτος σταθμός του ταξιδιού: η ιρανική πρωτεύουσα.

Η Τεχεράνη κλείνει τη φετινή χρονιά με θετικό πρόσημο. Οι διαπραγματεύσεις για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα ολοκληρώθηκαν με επιτυχία και η Δύση προχώρησε στην άρση σημαντικού αριθμού κυρώσεων που είχαν επιβληθεί στο Ιράν. Οι φωτογραφίες των υπουργών Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι και του Ιράν Μοχάμεντ Ντβαντ Ζαρίφ σε χαλαρή ατμόσφαιρα κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων έκαναν το γύρο του κόσμου, στέλνοντας μήνυμα ότι ο πάγος μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης έχει πια σπάσει. Άλλες φωτογραφίες του επικεφαλής της ιρανικής διπλωματίας με δυτικούς πολιτικούς σηματοδοτούν την επιστροφή της Τεχεράνης στην διεθνή πολιτική σκηνή. Σύμφωνα μάλιστα με το ιρανικό καθεστώς η χώρα συμμετέχει πλέον ακόμα και στον «αγώνα κατά της διεθνούς τρομοκρατίας».

Στην εξωτερική του πολιτική το Ιράν διεκδικεί λόγο και ρόλο. Όπως χαρακτηριστικά έγραφε στις αρχές Οκτωβρίου η Αsharq al-Awsat, μια από τις μεγαλύτερες αραβόφωνες εφημερίδες στον κόσμο, «οι προσπάθειες της Τεχεράνης να επεκτείνει τις δραστηριότητές της στην Εγγύς Ανατολή διαψεύδει την αμερικανική εκτίμηση ότι μετά την συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα ξεκινά για το Ιράν περίοδος εσωστρέφειας». Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει σήμερα.

Τα Ριάντ υιοθετεί επιθετική στάση και στο εσωτερικό

Σε περίπτωση που συνεχιστεί προς αυτή την κατεύθυνση η ιρανική εξωτερική πολιτική, ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών θα έχει μεγάλες δυσκολίες να καθησυχάσει τους συνομιλητές του στο Ριάντ. Διότι και το Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας ακολουθεί την τελευταία περίοδο επιθετική πολιτική, τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό. Από τις αρχές Μαρτίου η Σαουδική Αραβία ηγείται συμμαχίας ενός αιματηρού πολέμου στην Υεμένη, με μέχρι στιγμής σχεδόν 2.400 νεκρούς. Την ίδια στιγμή οι προσπάθειες του Ριάντ να τερματίσει τον εμφύλιο στη Συρία στηρίζοντας τους αντιπάλους του Ασάντ δεν έχουν καρποφορήσει. Ωστόσο και στην εσωτερική πολιτική η Σαουδική Αραβία τηρεί σκληρή στάση. Μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2015 εκτελέστηκαν 102 άνθρωποι.

Όλο συχνότερα το Ριάντ κατηγορείται ότι στηρίζει μια ακραία μορφή της ισλαμικής πίστης. Ο σιίτης ακτιβιστής Χάμσα αλ-Χάσαν γράφει στο Τwitter, για παράδειγμα, ότι το Ισλαμικό Κράτος είναι «προϊόν της Σαουδικής Αραβίας», θεωρώντας ότι οι σαουδάραβες ουαχαμπίτες και η τρομοκρατική οργάνωση έχουν τις ίδιες ιδεολογικές ρίζες.

Δεν υπάρχει συνεπώς αμφιβολία ότι το ταξίδι του γερμανού υπουργού Εξωτερικών Φρανκ-Βάλτερ Στάνμαϊερ δεν θα είναι εύκολο, ιδίως αν λάβουμε υπόψη ότι δεν είναι οπωσδήποτε η καλύτερη στιγμή για τον διάλογο μεταξύ των χωρών στην ευρύτερη Εγγύς Ανατολή.

Κέρστεν Κνιπ / Στέφανος Γεωργακόπουλος