Είναι τα "Ελγίνεια πολιτιστική κληρονομιά του Λονδίνου;"

Το άρθρο αυτό αν μή τι άλλο αφίσταται του γενικού ενθουσιασμού των Γερμανών δημοσιογράφων και ανταποκριτών από τα εγκαίνια του νέου Μουσείου της Ακρόπολης. Τι λέει με δυο λόγια ο αρθρογράφος της Berliner Zeitung; Ότι η σημερινή Ελλάδα που διεκδικεί τα γλυπτά του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο δεν έχει καν το δικαίωμα να τα διεκδικεί. Γιατί; Επειδή δεν υπήρχε ούτε ως κράτος ούτε καν ως ολοκληρωμένο έθνος όταν ο λόρδος Έλγιν πήρε την άδεια της Υψηλής Πύλης να αφαιρέσει από την Αθήνα αρχαίους καλλιτεχνικούς θησαυρούς. Επειδή όταν στην τότε Ευρώπη ετέθη για πρώτη φορά το ζήτημα της κλοπής καλλιτεχνημάτων, δηλαδή κατά το Συνέδριο της Βιέννης το 1815, τα Ελγίνεια ήταν ήδη εκτεθειμένα στο Λονδίνο. Επειδή τέλος από το Λονδίνο επηρέασαν την πνευματική ζωή της Ευρώπης και αναρρίπισαν τον φιλελληνισμό και όχι εξ Αθηνών. Συμπέρασμα: τα Ελγίνεια είναι από τη σκοπιά της ιστορίας του πολιτισμού πολύ περισσότερο πολιτιστική κληρονομιά του Λονδίνου και πολύ λιγότερο πολιτιστική κληρονομιά της σύγχρονης ελληνικής εθνικής ιστορίας.

Οι μικρόψυχοι και οι αγοραίοι

Ναι, δεν χωρά αμφιβολία, αποπνέουν μια κακότητα και μια μικροψυχία για τη σημερινή Ελλάδα αυτοί οι συλλογισμοί και κυρίως το συμπέρασμά τους. Κι αυτό ανεξάρτητα από την ορθότητα των επιμέρους, των ενδιάμεσων συλλογισμών και στοιχείων. Από την άλλη όμως δεν έχουν μια υπερφίαλη μοχθηρία και οι συλλογισμοί των διεκδικητών των Ελγινείων, όχι τόσο των ολίγων που διεκδικούν την πληρότητα του Παρθενώνα ως μοναδικού καλλιτεχνικού έργου, αλλά των πολλών και αγοραίων που περίπου λένε το εξής: ο λόρδος Έλγιν ήταν ένας σκαιός αποικιοκράτης και κοινός κλέφτης, τα κλεμμένα πρέπει να επιστραφούν στον ιδιοκτήτη, πόσο μάλλον που φιλοτεχνήθηκαν από τους παππούδες των νυν νόμιμων ιδιοκτητών. Μα εδώ δεν πρόκειται για τα αμπελοχώραφα του παππού, αλλά για ένα άλλο αγαθό πιο πολύπλοκο και πιο πολυσήμαντο και κυρίως: σημαντικό για πολλούς. Εμάς μας φαίνεται ότι η μοχθηρία και της μιας και της άλλης πλευράς είναι οι δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος.

Νόμιμη κατοχή και ελεύθερη διακίνηση

Και μας φαίνεται ότι το πρόβλημα πρέπει να εξεταστεί και ίσως κάποια μέρα να λυθεί χωρίς να προσπαθούν οι μεν και οι δε να αποδείξουν ότι είναι νόμιμοι ιδιοκτήτες. Ας αφεθεί ο φιλότεχνος λόρδος Έλγιν στην αγκαλιά της εποχής του και στη σκόνη του αιώνα του. Εδώ έχουμε ένα μουσείο, και όχι μια λέσχη κλεπταποδόχων, που εκθέτει αυτά τα γλυπτά σε εκατομμύρια εκατομμυρίων επισκεπτών τα τελευταία 200 χρόνια. Και έχουμε από την άλλη στην Αθήνα ένα κολοβό αριστούργημα που μπορεί να αποκατασταθεί πάλι με όλα του τα τμήματα. Ας αναγνωρισθεί λοιπόν ότι το Βρετανικό Μουσείο νόμιμα κατέχει τα γλυπτά, ας του επιδοθούν και ευχαριστίες που τα επιδεικνύει και υπερηφανεύεται γι’ αυτά επί δύο ολόκληρους αιώνες, ας του αναγνωρισθούν δηλαδή τα ευγενή ελατήρια και ταυτόχρονα αυτό ας τα επιστρέψει ως μόνιμο δάνειο στον τόπο όπου κάποτε δημιουργήθηκαν. Αυτή θα ήταν μια συμφωνία κυρίων, κυρίων επειδή ο ένας αναγνωρίζει τον άλλον ως αξιοπρεπή και υπολογίσιμο εταίρο. Τα υπόλοιπα είναι σαν να μαλώνουν δυο γειτόνισσες για μια γλάστρα.

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθ. σύνταξης: Βιβή Παπαναγιώτου