Εκπνέει σήμερα η Συμφωνία START για τη μείωση των πυρηνικών όπλων
5 Δεκεμβρίου 2009
Η συμφωνία START τέθηκε σε ισχύ την 5η Δεκεμβρίου του 1994 και εκπνέει σήμερα.
Οι διαπραγματεύσεις στη Γενεύη φαίνεται ότι θα συνεχιστούν και πέραν της σημερινής ημερομηνίας και σύμφωνα με τις προβλέψεις ενδέχεται να υπογραφεί στο τέλος του χρόνου.
Η START είναι διμερής συμφωνία και αφορά τα πυρηνικά οπλοστάσια της Ρωσίας και των ΗΠΑ και υποχρεώνει τα συμβαλλόμενα μέρη να μειώσουν τον στρατηγικό πυρηνικό εξοπλισμό. Σε αυτόν περιλαμβάνονται οι πύραυλοι εδάφους μεγάλου βεληνεκούς, γνωστοί και ως διηπειρωτικοί, με εμβέλεια άνω των 5000 χιλιομέτρων καθώς και οι πυρηνικές κεφαλές των υποβρυχίων και μαχητικών αεροσκαφών. Ο αριθμός των παραπάνω συστημάτων πρέπει να περιοριστεί για κάθε συμβαλλόμενο μέρος στα 1.600, ενώ το σύνολο των πυρηνικών κεφαλών δεν πρέπει να ξεπερνούν τις 6.000.
Στην πραγματικότητα τα τελευταία 15 χρόνια τόσο η Ρωσία, όσο και οι ΗΠΑ έχουν μειώσει τις πυρηνικές κεφαλές σε 2.200.
Πρώτη φορά Αμερικανός πρόεδρος θέτει ως στόχο του «ένα κόσμο χωρίς πυρηνικά»
Από τον Μάιο του 2009 η Ρωσία και οι ΗΠΑ διαπραγματεύονται στη Γενεύη μια διάδοχη συμφωνία της START με στόχο την περαιτέρω μείωση των πυρηνικών τους οπλοστασίων. Το έναυσμα γι’ αυτές τις διαπραγματεύσεις έδωσε ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα τον Απρίλιο στην ομιλία του στην Πράγα.
Ως γνωστόν ο Μπάρακ Ομπάμα είναι ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος που μετά το 1945 αποδέχεται ως στόχο έναν κόσμο απαλλαγμένο από πυρηνικά:
«Πρεσβεύω σαφέστατα και συνειδητά ότι η Αμερική είναι υποχρεωμένη να αγωνιστεί για ένα κόσμο χωρίς πυρηνικά, όπου θα επικρατεί ειρήνη και ασφάλεια.»
Ως πρώτο βήμα στη δρομολόγηση αυτού του οράματος ο Αμερικανός πρόεδρος είχε προτείνει την έναρξη διαπραγματεύσεων για την υπογραφή νέας διάδοχης συμφωνίας μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας για τη μείωση των πυρηνικών όπλων.
Τον Ιούλιο σε συνάντησή του οι πρόεδροι Ρωσίας και ΗΠΑ, Μεντβέντεφ και Ομπάμα, έδωσαν το πράσινο φως στους ειδικούς διαπραγματευτές για το πλαίσιο των συνομιλιών: η νέα συμφωνία θα πρέπει να προβλέπει ότι το ανώτατο όριο των πυρηνικών κεφαλών σε 1675 και των συστημάτων εκτόξευσης σε 1000.
Μέχρι πρότινος φαινόταν σχεδόν σίγουρο ότι σήμερα, την ημέρα της εκπνοής της συμφωνίας START, θα υπογραφόταν η νέα διάδοχη συμφωνία. Και αυτό διότι οι ειδικοί διαπραγματευτές στη Γενεύη έχουν ήδη συντάξει ένα σχέδιο στο παραπάνω πλαίσιο. Όμως η πλήρης σύγκλιση σε ένα κοινό σχέδιο δυσχεραίνει από τις διαφωνίες που υπάρχουν για το πώς θα διενεργούνται οι αμοιβαίοι έλεγχοι, οι επιθεωρήσεις και ο τεχνική επιτήρηση, ρήτρες που προβλέπονται για την τήρηση της συμφωνίας.
Οι εκατέρωθεν ενστάσεις για τους ελέγχους εμποδίζουν την υπογραφή της συμφωνίας
Από τη μια η Ρωσία, που εδώ και χρόνια έχει εγκαταλείψει τον σταθμό ελέγχου των αμερικανικών πυρηνικών στις ΗΠΑ, δεν επιθυμεί στη νέα συμφωνία να συμπεριληφθούν περισσότερες επιθεωρήσεις και μηχανισμοί ελέγχου.
Στο ζήτημα αυτό υπάρχουν σοβαρές ενστάσεις και από την άλλη πλευρά: ενδέχεται δηλαδή να σκοντάψει η έγκριση της συμφωνίας από την αμερικανική Γερουσία για τον ίδιο λόγο. Και αυτό διότι απαιτείται πλειοψηφία τριών τετάρτων για έγκριση συμφωνιών κεφαλαιώδους εθνικής σημασίας. Που σημαίνει ότι πρέπει να ψηφίσουν το σχέδιο της συμφωνίας τουλάχιστον 7 Ρεπουμπλικανοί.
Όλα αυτά ήταν γνωστά από πριν και ο Αμερικανός πρόεδρος τα είχε ασφαλώς υπ’ όψιν του, όταν έκανε την πρόταση για τη νέα συμφωνία.
Μάλιστα στην ομιλία του στην Πράγα ο Μπάρακ Ομπάμα είχε δηλώσει: «Δεν είμαι αφελής. Το όραμα ενός κόσμου χωρίς πυρηνικά δεν μπορούμε να το υλοποιήσουμε γρήγορα. Ενδέχεται να μην ζήσω την υλοποίησή του. Αλλά απαιτεί υπομονή και εμμονή.»
Andreas Zumach / Βιβή Παπαναγιώτου
Υπεύθ. σύνταξης: Γιώργος Παππάς