Εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας για τη διάσωση της ευρωζώνης;

Το χαμόγελο στα χείλη μετά από μήνες διαπραγματεύσεων προκάλεσε το tweet του Μάρτιν Ζελμάιερ, διευθυντή του πολιτικού γραφείου του προέδρου της Κομισιόν. Το δεξί χέρι του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ λίγο μετά τα μεσάνυχτα εξήγγειλε ότι οι νέες ελληνικές προτάσεις αποτελούν καλή βάση για διαπραγματεύσεις, στα γερμανικά όμως πρόσθεσε το εξής: «γέννα με εμβρυουλκό».

Κείμενο 27 σελίδων

Με εμβρυουλκό ή χωρίς η σημερινή ημέρα κυοφορεί εξελίξεις που θα σηματοδοτήσουν τη μελλοντική πορεία της Ελλάδας, αλλά και της ίδιας της ευρωζώνης. Και μπορεί τα βλέμματα να στρέφονται στις διμερείς και πολυμερείς συναντήσεις των πρωταγωνιστών, αλλά στην ομήγυρη των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ευρωζώνης θα κατατεθεί ένα κείμενο θέσεων με μεταρρυθμιστικές προτάσεις προκειμένου να θωρακιστεί καλύτερα η ευρωζώνη απέναντι σε κρίσεις, όπως η ελληνική. Το κείμενο, που αποτελείται από 27 σελίδες, ονομάζεται κατ΄ευφημισμό και προεδρικό γιατί έχει εκπονηθεί από πέντε προέδρους: τον προεδρεύοντα της ΕΕ Ντόναλντ Τουσκ, τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς και τους επικεφαλής της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι καθώς και του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ. Το κείμενο, που φέρει τον τίτλο «ολοκλήρωση της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής της ευρωζώνης», δεν είχε προγραμματιστεί να παρουσιαστεί στην καυτή φάση της ελληνικής κρίσης, ωστόσο πρυτάνευσαν δεύτερες σκέψεις και δίνεται σήμερα στη δημοσιότητα ώστε να συζητηθεί με άνεση χρόνου στα Συμβούλια Κορυφής, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στα εθνικά κοινοβούλια των κρατών - μελών.

Σε τρεις φάσεις

Σύμφωνα με τις συστάσεις των πέντε συγγραφέων διακηρυγμένος στόχος είναι η μεγαλύτερη συγκέντρωση εξουσιών στις Βρυξέλλες ή η εμβάθυνση της ομοσπονδιοποίησης με στόχο τον καλύτερο συντονισμό της οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής στην ευρωζώνη σε έναν χρονικό ορίζοντα δεκαετίας, με άλλα λόγια να γίνει το 2025 η ευρωζώνη εστία σταθερότητας και ευμάρειας για τους πολίτες της. Η υλοποίηση του στόχου προβλέπεται να γίνει σε τρεις φάσεις. Στην πρώτη περιλαμβάνεται η εμβάθυνση της τραπεζικής ένωσης παραδείγματος χάριν, με την εξασφάλιση των τραπεζικών καταθέσεων αποταμιευτών, την απαγόρευση μονομερούς υιοθέτησης συντελεστών ΦΠΑ, γιατί αυτό θα επιδρούσε και στην υπόλοιπη ευρωζώνη ή την εκπροσώπηση της ευρωζώνης στο ΔΝΤ με μία έδρα. Στη δεύτερη φάση περιλαμβάνεται η πρόβλεψη ενός υπουργού Οικονομικών της ευρωζώνη, με ένα υπουργείο Οικονομικών με δικό του προϋπολογισμό, που να ζητά μεταρρυθμίσεις και να μπορεί να εξουδετερώνει «οικονομικά σοκ». Όλα αυτά οδηγούν στην τελευταία φάση και στο κύριο ερώτημα, που το ίδιο το κείμενο αποφεύγει να θέσει ανοιχτά: εάν είναι απαραίτητη και η τροποποίηση των ευρωπαϊκών συνθηκών, έτσι ώστε από την νομισματική ένωση να προκύψει και μια πολιτική ένωση. Ο λόγος έχει να κάνει με τις διαφωνίες των πέντε συγγραφέων του.

Υπέρ και κατά της τροποποίησης των συνθκών

Ενώ οι Γιούνκερ, Σουλτς και ο Ντράγκι αντιμετωπίζουν θετικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο, οι Τουσκ και Ντάισελμπλουμ στέκονται με σκεπτικισμό. Ο πολωνός Τουσκ φοβάται ότι με την ενίσχυση των κεντρομόλων διαδικασιών θα είχαν πολλές δυσκολίες χώρες που δεν είναι στο ευρώ να αποκτήσουν τις προϋποθέσεις για να μπουν. Από την άλλη πλευρά ο Ντάισελμπλουμ προειδοποιεί για τους κινδύνους που επιφυλάσσουν τα δημοψηφίσματα - μιλώντας εξ ιδίας πείρας από το αποτυχημένο δημοψήφισμα στην Ολλανδία το 2005 για την επικύρωση του ευρωπαϊκού συντάγματος - λόγω της μειωμένης εμπιστοσύνης των ευρωπαίων πολιτών προς το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Και οι δύο γνωρίζουν ότι εκπροσωπούν τα περισσότερα κράτη – μέλη της ΕΕ συμπεριλαμβανομένης και τη Γερμανίας. Πριν δύο χρόνια η Μέρκελ έπαιξε με την ιδέα της τροποποίησης των συνθηκών αλλά την εγκατέλειψε σεβόμενη τις ευαισθησίες του γάλλου προέδρου Ολάντ. Ωστόσο οι δύο συμφώνησαν πριν λίγο καιρό να ξεκινήσουν ένα σοβαρό διάλογο για την εμβάθυνση της ευρωζώνης μετά το 2017, μετά δηλαδή από τις επόμενες προεδρικές εκλογές στη Γαλλία, όπου η οποιαδήποτε νύξη περί εκχώρησης κρατικής κυριαρχίας στις Βρυξέλλες θα ήταν θεόσταλτο δώρο για τη Μαρίν λε Πεν.

Ειρήνη Αναστασοπούλου (FAZ, Spiegel)