Ελληνικές ταινίες στη Γερμανία

Η εντύπωση ότι η απαξίωση της δημοσιονομικής πολιτικής των ελληνικών κυβερνήσεων της τελευταίας εικοσαετίας έχει προκαλέσει και μια γενικότερη υποτίμηση κάθε ελληνικού έργου και λόγου είναι εντελώς λανθασμένη. Ειδικά στον χώρο της τέχνης και της κριτικής της τέχνης που εξ υπαρχής και εξ ορισμού δεν μπορούν να δουλέψουν με στερεότυπα και γενικεύσεις, που απεχθάνονται τις ετοιμοπαράδοτες κρίσεις και βεβαιότητες όπως ο διάβολος το λιβάνι. Ένα παράδειγμα σήμερα από τον κινηματογράφο.

Εύθυμη μοχθηρία

Ο κριτικός της μεγάλης εφημερίδας Frankfurter Allgemeine Zeitung αφιέρωσε προχθές ένα εκτενέστατο άρθρο για να προβάλει τις ταινίες «Έτενμπεργκ» της Αθηνάς Τσαγκάρη και «Κυνόδοντας» του Γιώργου Λάνθιμου που κυκλοφόρησαν στη γερμανική αγορά σε dvd. Και η κρίση του είναι ανεπιφύλακτη. Διαβάζουμε: «Στην Ελλάδα δεν κάνουν μόνο απεργίες και διαδηλώσεις κατά της αστυνομίας και των εχόντων. Κάνουν τελευταία και ταινίες χωρίς όλα εκείνα τα εξαρτήματα που χρειάζεται η παραδοσιακά κυρίαρχη, πατριαρχική καλλιτεχνική συνείδηση για να νοιώσει πλήρης και άρτια. Τα φιλμ της Τσαγκάρη και του Λάνθιμου δεν δουλεύουν με τις συνηθισμένες κυριαρχικές σχέσεις και τους αντίστοιχους διηγηματικούς τρόπους, προτιμούν μια εύθυμη μοχθηρία που σαν στιλ είναι ένα από τα ευγενέστερα εξαγωγικά αγαθά της ταλαίπωρης Ελλάδας.» Σε αυτούς τους ανερχόμενους σκηνοθέτες ο κριτικός κινηματογράφου της Frankfurter Allgemeine Zeitung ανακαλύπτει μια νέα καλλιτεχνική ευαισθησία εκφρασμένη με μια αναγνωρίσιμη γλώσσα, είναι η ευαισθησία της κρίσης. «Οι ελληνικές αυτές ταινίες», σημειώνει, «που εκτυλίσσουν την ιστορία τους παρωδώντας με καταναγκαστική εμμονή, αλλά και όλο πάθος για τη λεπτομέρεια και περιέργεια για τα πράγματα, ρίχνουν ένα άλλο βλέμμα στους ανθρώπους. Το βλέμμα αυτό δείχνει τη χρεοκοπία των συνηθισμένων, ουμανιστικών τρόπων εξιστόρησης σαν αντιστοιχία στην πολλαπλή χρεοκοπία της πραγματικότητας, τώρα δηλαδή που χάθηκε η αλληλεγγύη, η εμπιστοσύνη, οι ανθρώπινοι δεσμοί, η αυθόρμητη συλλογικότητα.»

Για ένα καλύτερο μέλλον

Η γερμανική αυτή κριτική δείχνει με τον τρόπο της και το πραγματικά επιτακτικό ζητούμενο των σκεπτόμενων ανθρώπων εδώ από την Ελλάδα. Είναι, πέρα από την όποια βελτίωση των οικονομικών μεγεθών, η αίσθηση ότι η νεοελληνική κοινωνία είναι ζωντανή και αντιδρά δημιουργικά στις καταιγιστικές αλλαγές που αναγκάζεται να εφαρμόσει και να ζήσει. Η δίψα είναι τεράστια για ελληνικά καλλιτεχνικά έργα που να αφήνουν πίσω την αποστεωμένη κοινωνία που παραπαίει και κλυδωνίζεται πριν σωριαστεί και να ανακαλύπτουν μέσα στα αποκαΐδια του παλιού το καινούργιο, το ελπιδοφόρο, το αυριανό. Για να το πούμε με άλλα λόγια, κάπως πιο ποιητικά αλλά και παραφράζοντας τα λεγόμενα ενός ήρωα της Αθηνάς Τσαγκάρη έργα που να δίνουν την απατηλή εντύπωση πως «σχεδιάζουν τα ερείπια του μέλλοντος». Στην πραγματικότητα προετοιμάζουν ένα καλύτερο μέλλον.

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής