Εξωπραγματική η έξοδος από το ευρώ

"Εάν αποτύχει το ευρώ, θα αποτύχει η Ευρώπη", είχε προειδοποιήσει η καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ στα μέσα Μαΐου στο Άαχεν κατά την απονομή του βραβείου Καρλομάγνου στον Πολωνό πρωθυπουργό Donald Tusk. Την προειδοποίηση αυτή επανέλαβε μάλιστα λίγες ημέρες αργότερα και από το βήμα της ομοσπονδιακής βουλής στο Βερολίνο.

Ως σύνθημα είναι καλό, αλλά έχει ένα μικρό μειονέκτημα. Από οικονομική σκοπιά είναι ανοησία. Ένα νόμισμα δεν μπορεί να αποτύχει. Όσο χρησιμοποιείται ως μέσο συναλλαγών δεν μπορεί να γίνεται λόγος περί αποτυχίας. Βεβαίως όμως μπορεί να υποτιμάται η αξία του. Ο Γιούργκεν Μάτες από το Ινστιτούτο Γερμανικής Οικονομίας επισημαίνει ότι «υπό το πρίσμα των ξένων επενδυτών, υποτίμηση του ευρώ σημαίνει ότι χάνουν χρήματα. Αλλά δεν μπορείς από αυτό να βγάζεις το συμπέρασμα ότι το ευρώ αποτυγχάνει».

Ενδεχομένως εκείνο που εννοούσε η καγκελάριος ήταν ο κίνδυνος ότι η ευρωζώνη θα διαλυθεί, εάν το ένα ή το άλλο μέλος εγκαταλείψει το κοινό νόμισμα. Διότι αποπομπή ενός μέλους από την ευρωζώνη δεν προβλέπεται, λέει ο Μάτες. «Όχι, δεν υπάρχει νομική πρόβλεψη για κάτι τέτοιο. Αυτό που έχουμε στη συνθήκη της Λισαβόνας και ισχύει από τον περασμένο Δεκέμβριο είναι ότι για πρώτη φορά θεσπίζεται το δικαίωμα αποχώρησης. Αλλά αυτό το δικαίωμα αποχώρησης ισχύει για έξοδο από την ΕΕ και όχι έξοδο μόνον από την ΟΝΕ. Πιστεύω ότι κάποτε θα γίνει και αυτό νομικά. Τώρα είναι εντελώς άλλο θέμα, τί σημαίνει η έξοδος οικονομικά».

Ανάξιο προβληματισμού

Θεωρητικά λοιπόν μια χώρα μπορεί να αποχωρήσει από την ΕΕ, να βγει έτσι και από την ευρωζώνη, και το επόμενο λεπτό να ξαναμπεί στην Ένωση, αλλά όχι στο κλαμπ του ευρώ. Ο Μίχαελ Χίτχερ, διευθυντής του Ινστιτούτου Γερμανικής Οικονομίας θεωρεί το σενάριο αυτό «ανάξιο προβληματισμού, διότι είναι εξωπραγματικό να θεωρούμε ρεαλιστική προοπτική την αποπομπή μιας χώρας από την ευρωζώνη και να το θέτουμε προς συζήτηση. Διότι πως μπορεί να το φανταστεί κανείς; Πρέπει να γίνουν διαπραγματεύσεις. Και θα αφορά μόνον αδύναμες χώρες, να βγουν από το ευρώ με την ελπίδα ότι θα οργανώσουν μια υποτίμηση του νομίσματός τους που τώρα δεν μπορούν να κάνουν. Αυτό θα προκαλούσε μαζική φυγή των ιδιωτών επενδυτών που θα συνέρρεαν στις τράπεζες παίρνοντας πίσω ρευστό σε ευρώ. Το ύψος του δημόσιου χρέους της Ελλάδας για παράδειγμα, 95% σε ευρώ και 5% σε δολάρια θα παρέμενε απαράλλαχτο, και θα έπρεπε να εξυπηρετηθεί. Θα είχαμε τεράστιες ανατιμήσεις στις εισαγωγές, κυρίως πρώτων υλών. Αυτό σημαίνει λοιπόν ότι δεν είναι μια πραγματική διαχειρίσιμη κατάσταση, αλλά κάτι που μπορείς να κάνεις όταν ηρεμήσουν τα πράγματ», λέει ο Χίτχερ.

«Αστεία» σενάρια

Με άλλα λόγια, προετοιμάζεις προσεκτικά μια τέτοια κίνηση και την κάνεις απροειδοποίητα, για να μην έχουν οι επενδυτές την ευκαιρία να τρέξουν στις τράπεζες. Μόνον έτσι εξηγούνται τα σενάρια το τελευταίο διάστημα στην Ελλάδα πως προετοιμάζεται η επιστροφή στη δραχμή. Ο υπ. Οικονομικών Γιώργος Παπακωσταντίνου χαρακτήρισε τα σενάρια αυτά "αστεία".

Το σενάριο της επιστροφής στο εθνικό νόμισμα έχει θεωρητικά το πλεονέκτημα ότι θα κάνει τη χώρα ανταγωνιστικότερη. Προϋπόθεση όμως είναι να συμπράξουν και τα συνδικάτα για να μη πυροδοτηθεί ένας κύκλος ανατιμήσεων. Εφαρμόστηκε με επιτυχία στην Ασία, αλλά είναι αμφίβολης αποτελεσματικότητας για την Ευρώπη.

"Στην Ασία είχε αποτέλεσμα", λέει ο Γιούργκεν Μάτες. "Αλλά αν δείτε την ιστορία και λάβετε υπόψη πόσο ισχυρά είναι τα συνδικάτα στη νότια Ευρώπη, είναι άκρως αμφίβολο, αν μπορεί να πετύχει και στη Νότια Ευρώπη", εκτιμά ο Γερμανός οικονομολόγος.

Rolf Wenkel / Γιώργος Παππάς

Υπεύθ. σύνταξης: Βιβή Παπαναγιώτου