Επίσκεψη διπλωματικής αναθέρμανσης

Η αναγκαστική προσγείωση επιβατηγού αεροπλάνου των συριακών αερογραμμών, που εκτελούσε την πτήση Μόσχα-Δαμασκός, στο αεροδρόμιο της Άγκυρας τον περασμένο Οκτώβριο έφερε «σύννεφα» στις ρωσοτουρκικές σχέσεις. Οι τουρκικές Αρχές αναχαίτισαν το αεροσκάφος με την υποψία ότι μετέφερε όπλα με προορισμό τη συριακή πρωτεύουσα. Όπως μετέδωσαν όμως αργότερα τουρκικά μέσα, βρέθηκαν μόνο «ηλεκτρικά καλώδια». Πολλοί παρατηρητές εκτιμούν ότι στόχος της Τουρκίας ήταν να ασκήσει πίεση στη ρωσική κυβέρνηση, η οποία συγκαταλέγεται στους σημαντικότερους συμμάχους του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ, την ώρα που η Άγκυρα έχει αναγνωρίσει επίσημα τη συριακή αντιπολίτευση.

Σε αυτά τα συμφραζόμενα η σημερινή επίσκεψη του Ρώσου προέδρου στην τουρκική πρωτεύουσα για συνομιλίες με τον Τούρκο πρωθυπουργό Ταγίπ Ερντογάν αποκτά μεγαλύτερη σημασία. Η τουρκική ειδησεογραφική πλατφόρμα Turkrus.com με έδρα τη Μόσχα εκτιμά ότι η επίσκεψη Πούτιν δείχνει ότι η Ρωσία αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στις διμερείς σχέσεις με τη γειτονική χώρα.

Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου βέβαια Ρωσία και Τουρκία ανήκαν σε διαφορετικά στρατόπεδα. Τη δεκαετία του ’90 όμως οι δύο χώρες άρχισαν να ανταγωνίζονται για τον κυρίαρχο ρόλο στην περιοχή, ενώ από τη στιγμή που ανέλαβε ο Βλαντιμίρ Πούτιν την προεδρία το 2000, έγιναν αμοιβαία βήματα προσέγγισης.

Οι διμερείς τους σχέσεις είναι σήμερα ιδιαίτερα στενές. Ο ετήσιος όγκος των εμπορικών συναλλαγών φτάνει τα 35 δισ. δολάρια. Η Τουρκία, σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της Ρωσίας μετά τη Γερμανία, αγοράζει κάθε χρόνο περίπου 30 δισ. κυβικά μέτρα ρωσικού αερίου. Το πρώτο τουρκικό πυρηνικό εργοστάσιο χτίζεται από την Τουρκία, ενώ το 2011 επισκέφθηκαν την Τουρκία τέσσερα εκατομμύρια Ρώσοι τουρίστες.

Το «κλειδί» στη Μόσχα

Το άριστο κλίμα μεταξύ των δύο χωρών διατηρήθηκε μέχρι και πριν από 20 μήνες περίπου. Η εμπόλεμη κατάσταση στη Συρία άρχισε τότε να ρίχνει τη σκιά της στις διμερείς σχέσεις. Τον περασμένο Ιούλιο ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να εντείνει τις πιέσεις στους συμμάχους του συριακού καθεστώτος -επομένως και στη Ρωσία- και να τους απομονώσει.

Η πρόσφατη απόφαση του ΝΑΤΟ να εγκαταστήσει συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας Patriot στα τουρκοσυριακά σύνορα πρόσθεσε άλλο ένα λιθαράκι έντασης στις ρωσοτουρκικες σχέσεις. Ο Ρώσος αναλυτής Στάνισλαβ Ταράσοφ δήλωσε στον ρωσικό σταθμό Voice of Russia ότι «οι πύραυλοι προέρχονται από το ΝΑΤΟ, γεγονός που σημαίνει ότι ο διεθνής οργανισμός εμπλέκεται άμεσα στη σύρραξη (σ.σ. στη Συρία)».

Η Ρωσία είναι για την Τουρκία όχι μόνο μία μεγάλη αγορά για τα τουρκικά προϊόντα και σημαντικός προμηθευτής ενέργειας, αλλά τελικά και στρατηγικός εταίρος στην περιοχή. Όπως υπογράμμισε προ εβδομάδων ο Ταγίπ Ερντογάν, η Ρωσία κατέχει το «κλειδί» για τη λύση της κρίσης στη Συρία.

AFPE / Cenk Baslamis / Άρης Καλτιριμτζής

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου