Επαναφορά… μετά την κατάργηση;

Αποθαρρύνουν τελικά ή όχι τα δίδακτρα τους υποψήφιους σπουδαστές; Ή διασφαλίζουν την καλύτερη ποιότητα των σπουδών; Το ερώτημα αυτό απασχόλησε τη χθεσινή συνεδρίαση της αρμόδιας για θέματα εκπαίδευσης επιτροπής του γερμανικού κοινοβουλίου.

Μεταξύ του 2006 και του 2008 επτά συνολικά γερμανικά κρατίδια προχώρησαν στην επιβολή διδάκτρων που έφταναν έως και τα 800 ευρώ ανά εξάμηνο. Εν τω μεταξύ τα δίδακτρα έχουν καταργηθεί και πάλι σε πέντε από αυτά και συγκεκριμένα στην Έσση, τη Βόρεια Ρηνανία Βεστφαλία, το Σάαρ, τη Βάδη Βυρτεμβέργη και το Αμβούργο. Την τάση δεν ακολούθησαν Βαυαρία και Κάτω Σαξονία όπου οι φοιτητές συνεχίζουν να βάζουν το χέρι στη τσέπη.

Λειτουργούν αποτρεπτικά τα δίδακτρα;

Κατά καιρούς έχουν γίνει πολλές έρευνες για τη χρησιμότητα, τα πιθανά οφέλη αλλά και τις συνέπειες των διδάκτρων. Οι περισσότερες επικαλούνται στοιχεία από σχετικές έρευνες που γίνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα και στις οποίες συμμετέχουν απόφοιτοι της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Η πιο πρόσφατη έρευνα δημοσιοποιήθηκε τον Απρίλιο του 2011. Σε παγγερμανικό επίπεδο μόλις το 1 % δήλωνε ότι τα δίδακτρα λειτουργούν για τους ίδιους αποτρεπτικά. Μια προσεκτικότερη ανάγνωση της έρευνας όμως δίνει μια αρκετά διαφοροποιημένη εικόνα. Ένας στους δέκα αποφοίτους από οικογένειες μη ακαδημαϊκών δήλωσε ότι δεν σκοπεύει να σπουδάσει εξαιτίας των διδάκτρων. Στις γυναίκες μάλιστα το ποσοστό ήταν αρκετά υψηλότερο από ότι στους άνδρες.

Η πρώτη έρευνα που έγινε με δείγμα αποφοίτων της σχολικής χρονιάς 2005/2006 έδειξε ότι τα δίδακτρα λειτούργησαν αποτρεπτικά για περισσότερους από 18.000 μαθητές. Ακόμη και σε εκείνα τα κρατίδια όμως όπου δεν υπήρχαν δίδακτρα, η όλη συζήτηση είχε προκαλέσει τεράστια ανασφάλεια σε επίδοξους φοιτητές, αναφέρεται σε σχετικό έγγραφο του υπ. Παιδείας και το οποίο απέκρυπτε επί μήνες. Δημοσιοποιήθηκε έπειτα από πιέσεις που άσκησαν αρκετοί βουλευτές.

Σε πρόσφατο πόρισμά του το Επιστημονικό Κέντρο του Βερολίνου επισημαίνει ότι από τις εν λόγω έρευνες δεν προκύπτει ούτε αρνητική αλλά ούτε και θετική επίδραση στην πρόθεση των νέων να σπουδάσουν. Ο συνοπτικός τίτλος που δόθηκε σε σχετικό δελτίο τύπου ωστόσο -«Τα δίδακτρα δεν μειώνουν τη διάθεση για σπουδές»- φωτογράφιζε μόνον τη μια όψη του νομίσματος και έδωσε το έναυσμα για να ξεκινήσει η συζήτηση από την αρχή.

Ποιο τελικά το όφελος;

Συνέβαλαν όμως όντως τα δίδακτρα, όταν επιβλήθηκαν, στη βελτίωση της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών στα ανώτατα ιδρύματα της χώρας; Και, συνέβαλαν στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας; Δεν υπάρχουν ακόμη στοιχεία, απάντησε η κυβέρνηση σε πρόσφατη επερώτηση των Πρασίνων.

Οι προϋπολογισμοί των κρατιδίων όμως δίνουν μια πρώτη απάντηση: στη Βάδη Βυρτεμβέργη τα δίδακτρα απέφεραν μεταξύ του 2006 και του 2008 147 εκατομμύρια ευρώ στα δημόσια ταμεία. Το ίδιο διάστημα όμως η τοπική κυβέρνηση έκοψε από τα πανεπιστήμια κονδύλια ύψους 131 εκατομμυρίων, που έπρεπε να καλυφθούν φυσικά από τα δίδακτρα. Στη Βόρεια Ρηνανία Βεστφαλία τα πανεπιστήμια είχαν καταρχήν και χάρη στα δίδακτρα, πρόσθετα έσοδα ύψους 222 εκατομμυρίων. Και εδώ όμως η τοπική κυβέρνηση προχώρησε σε περικοπές ύψους 84 εκατομμυρίων.

Τα δίδακτρα όμως, υπενθυμίζουν φοιτητικές οργανώσεις, είχαν επιβληθεί για να συμβάλουν στη βελτίωση της ποιότητας των σπουδών και όχι για να κλείνουν τις μαύρες τρύπες των δημοσίων ταμείων…

DPA / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής