Επιφυλακτικό το Μαγκρέμπ στην ΄Ενωση για τη Μεσόγειο

Η Ένωση για την Μεσόγειο, το φιλόδοξο σχέδιο του Νικολά Σαρκοζί γίνεται σήμερα πραγματικότητα. Η χείρα φιλίας και συνεργασίας που έτεινε η Ε.Ε. στις χώρες του αφρικανικού βορρά μέσω της λεγόμενης διαδικασίας της Βαρκελώνης δεν ακούμπησε, όσο θα έπρεπε, τους λαούς της περιοχής, ούτε έλυσε τα βασικά τους προβλήματα. Η Ένωση για τη Μεσόγειο αποτελεί συνέχεια της διαδικασίας της Βαρκελώνης. Δεν είναι τυχαίο ότι ο πρόεδρος Σαρκοζί επέλεξε το Μαρόκο για να παρουσιάσει το όραμά του και ο βασιλιάς της χώρας Μοχάμεντ ο 6ος το στήριξε με θέρμη.. «Είμαι ευτυχής που αυτό το θαρραλέο όραμα για μια ένωση έγινε σχέδιο», είπε ο Αντρέ Αζουλέ, σύμβουλος του μαροκινού βασιλιά. «Κανείς δεν τόλμησε να προτείνει κάτι τέτοιο στο παρελθόν. Τώρα όμως έγινε».

«Υπάρχει και ο νότος»

Στην αρχή η χαρά για την Ένωση για τη Μεσόγειο ήταν πολύ μεγάλη και έτσι κανείς δεν αναρωτηθεί γιατί πριν την εξαγγελία του σχεδίου η Γαλλία δεν συμβουλεύτηκε τους μεσογειακούς εταίρους για μια διαδικασία, η οποία θα στηρίζονταν σε μια νέα εποχή συνεργασίας. Το μήνυμα ότι από σήμερα θα φροντίσουμε περισσότερο το νότο συμπληρώθηκε από τους κατοίκους του Μαγκρέμπ με τη φράση και όχι τόσο με τους ανατολικούς εταίρους. Η διεύρυνση προς ανατολάς προκάλεσε ζήλεια στο νότο. Τα οικονομικά μέσα που διέθεσε η Ε.Ε. στις χώρες του νότου ήταν ψίχουλα σε σχέση με αυτά που διατέθηκαν στις χώρες του νότου. Η Νάντια Σαλά, αρχισυντάκτης της φιλελεύθερης οικονομικής εφημερίδα L’ Economiste, του Μαρόκου το επισημαίνει πολύ χαρακτηριστικά. «Το μέλλον του Μαρόκου βρίσκεται στην Ευρώπη. Και υπάρχει ο φόβος ότι η Ευρώπη έχει ξεχάσει το νότιο άκρο της, γιατί ο βορράς είναι πολύ πιο ισχυρός. Εκτός κι αν δημιουργήσουμε ένα θεσμό, μέσω του οποίου η Ευρώπη θα ρίξει το βλέμμα της στο νότο».

Ο ενθουσιασμός υποχώρησε…

Και ο νότος έχει πολλά προβλήματα. Η μεγάλη κοινωνική διαφορά μεταξύ φτωχών και πλουσίων, το μεγάλο ποσοστό ανεργίας των νέων παρά τα προσόντα τους, η τρομοκρατία και η μετανάστευση .Ο πρόεδρος Σαρκοζί προσπάθησε να δώσει ρεαλιστικές διαστάσεις στο σχέδιό του κάνοντας λόγο για μια ένωση των σχεδίων, των προγραμμάτων. Την κατασκευή, για παράδειγμα, αυτοκινητοδρόμου κατά μήκος των χωρών της Β. Αφρικής, τον καθαρισμό της Μεσογείου ή την κατασκευή εγκαταστάσεων ηλιακής ενέργειας. Μέσω της συνεργασίας Ε.Ε. και αφρικανικού βορρά σε αυτά τα προγράμματα θα δημιουργηθούν συνεργίες, θα εδραιωθούν σχέσεις εμπιστοσύνης που θα αποτελέσουν την βάση για την επίλυση προβλημάτων σε πολιτικό επίπεδο. Πώς λειτουργούν όμως όλα αυτά στη πράξη; Ο αρχικός ενθουσιασμός έχει δώσει τη θέση του στον σκεπτικισμό.

… και ήρθε ο σκεπτικισμός

Ο Μουστάφα Σερίφ είναι καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο στο Αλγέρι. «Δεν πρέπει να ικανοποιείται κανείς μόνο με τεχνικά σχέδια, όπως το έκανε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία θέλει να εξαντλήσει την σημασία της Ένωσης για τη Μεσόγειο με έργα καθαρισμού της θάλασσας και κατασκευής αυτοκινητοδρόμου» λέει. «Είναι τραγικό, για να μην πω κωμικό, και δείχνει έλλειψη ρεαλισμού, κοντόφθαλμη προοπτική και έλλειψη κατανόησης των προβλημάτων». Ίδια απογοήτευση και από την ‘Ασια Αλαούί Μπενσαλα, καθηγήτρια δικαίου και εμπειρογνώμονας σε θέματα ανάπτυξης. «Πως μπορώ να δεχτώ την Ένωση για τη Μεσόγειο, όταν ο κύριος Σαρκοζί από την μια πλευρά υποστηρίζει τη νόμιμη μετανάστευση αλλά από την άλλη δημιουργεί υπουργείο, το οποίο ασκεί επιλεκτική μεταναστευτική πολιτική. Τι σημαίνει αυτό; Ότι οι ανάπηροι θα μένουν στο Μαγκρέμπ και εμείς στην Ευρώπη θα παίρνουμε τους καλύτερους; Είναι αδιανόητο».

«Δεν υπάρχει θέληση για ειρήνη»

Βασική προϋπόθεση επιτυχίας για την Ένωση για τη Μεσόγειο αποτελεί η διευθέτηση των διαφορών μεταξύ των κρατών, τη συνεννόηση μεταξύ του Ισραήλ και των αραβικών χωρών, τη διευθέτηση των διαφορών μεταξύ Αλγερίας και Μαρόκου για τη Δυτική Σαχάρα. Υπάρχει έλλειμμα ειρήνης και δημοκρατίας στις χώρες του αφρικανικού βορρά, κάτι που μειώνει και τις προσδοκίες τη συμβολή της Μεσογειακής Ένωσης στην οικοδόμηση ειρήνης, όπως επεισημαίνει ο Πασκάλ Μπονιφάς, διευθυντής του Ινστιτούτου πολιτικών ερευνών IRIS. «Εμείς στη Γαλλία και τη Γερμανία αποφασίσαμε τότε να κλείσουμε ειρήνη. Μέσω της ειρήνης όλα έγιναν εφικτά. Στην περιοχή αυτή όμως δεν υπάρχει ούτε καν η θέληση για κάτι τέτοιο. Δεν πρόκειται λοιπόν αυτά τα προγράμματα να φέρουν την ειρήνη, όσο φιλόδοξα ή απαραίτητα κι αν είναι.

Ειρήνη Αναστασοπούλου