«Επ΄ ώμου»: οι εγκαταστάσεις του Ανδρέα Σάββα στο Μόναχο

Ένας ολόκληρος οικιακός εξοπλισμός: ένα τραπέζι, ένα κρεβάτι, μια ντουλάπα, βιβλία, φλιτζάνια, ένα σίδερο, περιτυλιγμένα με διαφανή ταινία πακεταρίσματος. Ολόκληρη η εγκατάσταση πάνω στην πλάκα του τραπεζιού που κινείται, ακριβώς για να καταδείξει το στοιχείο της μετακίνησης, που είναι για τον καλλιτέχνη καθοριστικό στοιχείο της εποχής μας. «Μέσα σ΄ αυτό το γλυπτό - γιατί έχει πάρει μια γλυπτική φόρμα η όλη κατασκευή - μπορείς να βρεις τα πάντα. Ουσιαστικά είναι πραγματικά ένας εξοπλισμός ενός κανονικού σπίτι. Δηλώνει μετακίνηση σε μια ευρεία έννοια: τη μετακίνηση που υπάρχει και με την έννοια της μετανάστευσης, αλλά και με την έννοια ως μετακίνησης από μέρος σε μέρος, μια και σήμερα είναι πολύ συχνή η μετακίνηση των ανθρώπων από μέρος σε μέρος».

Από την επώδυνη στη συνεχή μετακίνηση

Ο Ανδρέας Σάββας είναι γεννημένος το 1970 στην Κερύνεια της κατεχόμενης σήμερα Βόρειας Κύπρου. Από το 1990 ζει στην Αθήνα, σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών, Το έργο «επ΄ ώμου» κουβαλάει και τα προσωπικά του βιώματα με τη μετακίνηση, βεβαίως και με την εκδίωξη από τη Βόρεια Κύπρο: «Είναι η επώδυνη μετακίνηση, είναι και η μετανάστευση, είναι και οι αλλοδαποί που πλημμυρίζουν την Αθήνα. Η μετακίνηση έχει πολλές παραμέτρους και ασφαλώς αυτό είναι ένα έργο έχει μέσα και τα δικά μου τα βιώματα. Το πιο έντονο από όλα είναι η προσφυγιά, η βίαιη εκδίωξη από το τόπο μου, αλλά και η συνεχής κίνηση στην Αθήνα, οι πολλές εναλλαγές από μέρος σε μέρος και το ό,τι είσαι και δεν είσαι σε ένα μέρος που θεωρείται πατρίδα ή όχι»

Δεν επιδιώκει κάτι εξιδανικευμένο τα εκφραστικά μέσα υπακούουν στον απώτερο σκοπό της εικαστικής δημιουργίας. Για παράδειγμα, έχει μία σειρά που την ονομάζει «YES». Είναι από τα σύμβολα των τριών πιο δυνατών οικονομιών στον κόσμο: ΥΕΝ, ευρώ και δολάριο. Σε αυτή τη σειρά χρησιμοποιεί μόνο αληθινό χρήμα και πράγματα που είναι πολύ ακριβά. «Το υλικό, το μέσο που χρησιμοποιώ», λέει, «έχει να κάνει πάντα με αυτό που κυνηγώ, με αυτό που θέλω να πω».

Τα πακέτα «επ΄ ώμου»

Ο Ανδρέας Σάββα μιλάει για τη μετανάστευση όχι μόνο με το «επ ώμου» σπίτι, που έχει κατασκευάσει επίσης στο Παρίσι και στην Καλαμαριά της Θεσσαλονίκης. Μιλάει και με τα πακέτα των μεταναστών που μαζεύονται στην Αγίου Κωνσταντίνου κοντά στο Εθνικό Θέατρο κυρίως τις Κυριακές, ομογενείς και μετανάστες από τη Γεωργία, για να στείλουν τα πακέτα τους από ταινία συσκευασίας στους συγγενείς τους στη Γεωργία. Η φόρμα του πακέτου εξαρτάται κάθε φορά από τα αντικείμενα που τυλίγουν και στέλνουν «Εγώ παίρνω φτιάχνω τα δικά μου φανταστικά πακέτα με πραγματικά όμως αντικείμενα, έχοντας στο μυαλό μου κάποιον που θα μπορούσα να του το στείλω, και αυτό που κάνω είναι να συνθέτω μετά τα πακέτα, έτσι ώστε να δημιουργώ μια δική μου γλυπτική φόρμα.

Προτεραιότητα είναι η επιβίωση

Τα αντικείμενα που περιλαμβάνουν τα πακέτα είναι απαραίτητα για την επιβίωση, την κάλυψη των βασικών αναγκών τόσο στην περίπτωση των Γεωργιανών μεταναστών όσο και στην εκδίωξη της οικογένειάς του με την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. «Ουσιαστικά αυτό που έπρεπε να μαζέψει η μητέρα μου ήταν τα πράγματα πρώτης ανάγκης. Ήταν τα ρούχα, γιατί είχε τέσσερα μικρά παιδιά, και μετά ακολουθούσαν κειμήλια και διάφορα άλλα. Στην πρώτη ανάγκη μπαίνει το θέμα της επιβίωσης και η προτεραιότητα σε οδηγεί να επιλέξεις τα αντικείμενα που θα σε βοηθήσουν να επιβιώσεις».

Τα πακέτα των μεταναστών γίνονται μνημεία μέσα από την εικαστική τους επεξεργασία: «Συνθέτω ένα πακέτο με ένα άλλο, δημιουργώ μια γλυπτική φόρμα από τα ίδια τα πακέτα με τη βοήθεια της ταινίας, και αυτό το πακέτο που φτιάχνω ως γλυπτική φόρμα μετά το μνημειοποιώ, το κάνω ένα μνημείο.

Τα «αντικτερίσματα» της διαδρομής μας

Η σειρά «αντικτερίσματα» είναι μια δουλειά που ξεκίνησε το 2004. Όταν άνοιξαν τα οδοφράγματα για πρώτη φορά, πήγε στο πατρικό του σπίτι στην Κερύνια, μάζεψε πέτρες και κλαδιά από το χωριό του και έφτιαξε ένα επιτείχιο που το ονόμασε «ρίζες». Έτσι γεννήθηκε η σειρά "αντικτερίσματα" σε αντιδιαστολή με τα κτερίσματα που έβαζαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας στους νεκρούς για να τους συνοδεύουν στην αιώνια ζωή. «Εδώ χρησιμοποιώ τα αντικείμενα που μας συνοδεύουν για μια μικρή περίοδο σ΄αυτή τη ζωή. Και κυρίως χρησιμοποιώ τα ρούχα, τα οποία εφάπτονται στο σώμα μας και τα παιχνίδια τα οποία δένονται υπερβολικά με τα παιδιά, αλλά πλάθουν και την ίδια τους την προσωπικότητα μέσα από το παιχνίδι».

Το υπόβαθρο, χωρίς να φαίνεται, είναι η εφημερίδα ως μάρτυρας του χρόνου, για αγαπημένα μας αντικείμενα, σαν ένα τεράστιο φίδι στον τοίχο που συνθέτουν τα ίχνη της προσωπικής μας διαδρομής, αυθαίρετης και απρόβλεπτης στην πορεία της. «Μέσα από αυτά τα στοιχεία δημιουργώ μια πορεία, σα μια πορεία ζωής, όπου κινείται, περιστρέφεται άλλες φορές γύρω από τον εαυτό της, άλλες φορές στρίβει απότομα και αλλάζει πορεία, και δημιουργεί ένα σχήμα που είναι η πορεία μιας ζωής, όπου σε κάθε βήμα αφήνουμε πίσω τέτοια αντικείμενα».

O Ανδρέας Σάββα είχε συμμετάσχει το 2004 στη μεγάλη έκθεση Ελλήνων καλλιτεχνών στο Patentamt στο Μόναχο στο πλαίσιο της Ολυμπιάδας. Η προσωπική του έκθεση στη γκαλερί Francoise Ηeitz στο Μόναχο εγκαινιάστηκε στις 19 Μαρτίου και θα διαρκέσει μέχρι τις 23 Μαίου.