Ευχή ή κατάρα ο φόρος χρηματοπιστωτικών συναλλαγών;

Η ιδέα ενός φόρου χρηματοπιστωτικών συναλλαγών δεν είναι καινούργια. Πρώτες σκέψεις προς αυτή την κατεύθυνση είχε κάνει στη δεκαετία του ΄30 ο Βρετανός οικονομολόγος Τζον Μέιναρντ Κέινς. 40 χρόνια αργότερα ο Αμερικανός οικονομολόγος Τζέιμς Τόμπιν διατύπωνε μια παρόμοια πρόταση για ένα φόρο στην αγορά συναλλάγματος. Ένας τέτοιος φόρος δεν έγινε ποτέ μέχρι σήμερα πράξη. 
 

Έρευνα ναι, εφαρμογή όχι

Το 2002 ο Γερμανός οικονομολόγος Πάουλ-Μπερντ Σπαν πραγματοποίησε έρευνα για λογαριασμό της κυβέρνησης με αντικείμενο την εφαρμογή του φόρου Τόμπιν σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Παρά τα θετικά αποτελέσματα της έρευνας, οι πολιτικοί τον απέρριψαν: «Οι πολιτικοί επηρεάζονται από τα οικονομικά ινστιτούτα, τα οποία απορρίπτουν ένα τέτοιο φόρο διότι τον θεωρούν εμπόδιο στις δραστηριότητές τους. Τότε δεν υπήρχε και λόγος να συνεχίσουμε τις σκέψεις για το φόρο. Δεν αντιμετωπίζαμε κάποια κρίση στις αγορές», λέει ο Σπαν σήμερα.

Μέσο για την αντιμετώπιση της κρίσης

Πολλά όμως άλλαξαν από το 2002. Σήμερα η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ, ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, αλλά και το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο τάσσονται υπέρ ενός τέτοιου φόρου. Η ευρωπαϊκή επιτροπή θεωρεί μάλιστα τον φόρο χρηματοπιστωτικών συναλλαγών ως μέτρο για την αντιμετώπιση μελλοντικών οικονομικών κρίσεων.
Η ΕΕ ελπίζει σε έσοδα μέχρι 20 δις ευρώ το χρόνο από το φόρο Τόμπιν, ο οποίος προβλέπει την καταβολή του 0,05% κάθε χρηματιστηριακής συναλλαγής. Ένα ποσοστό που δεν επιβαρύνει τους επενδυτές, οι οποίοι μια φορά το χρόνο προχωρούν σε αλλαγές στο χαρτοφυλάκιό τους, αλλά τους κερδοσκόπους. Ο οικονομολόγος Βόλφγκανγκ Γκέρκε εξηγεί: «Ο φόρος πλήττει κυρίως τον τομέα των συναλλαγών υψηλής συχνότητας (high frequency), στον οποίο μέσα σε δευτερόλεπτα πραγματοποιούνται συναλλαγές με τη βοήθεια υπολογιστών. Αν γίνει πράξη ο φόρος, τότε ο τομέας αυτός θα παραλύσει, λέει ο Γερμανός ειδικός. Και εδώ υπάρχουν διαφορετικές απόψεις: Οι μεν λένε ότι οι καθημερινές διακυμάνσεις θα μειωθούν και οι δε ότι οι αγορές θα χάσουν σε ρευστότητα. Καμία θέση όμως δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά».

Για τους υπέρμαχους του φόρου χρηματοπιστωτικών συναλλαγών είναι σημαντικό ο φόρος να ισχύσει σε παγκόσμιο επίπεδο. Διαφορετικά, υποστηρίζουν, οι επενδυτές θα μεταφέρουν με ένα κλίκ τις δραστηριότητές τους σε ένα άλλο χρηματιστήριο του κόσμου.

Danhong Zhang / Στέφανος Γεωργακόπουλος
Υπεύθ. Σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου