Η «αποτυχημένη» στρατηγική του ΝΑΤΟ

Η κρίση στην Ουκρανία και ο ενδεδειγμένος τρόπος αντιμετώπισης της Ρωσίας αναμένεται να κυριαρχήσουν στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Νιούπορτ της Ουαλίας, στις 5 και 6 Σεπτεμβρίου. Ποια μορφή όμως θα πρέπει να έχει η νέα στρατηγική της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας έναντι της Μόσχας; Όπως εκτίμησε σε συνέντευξή του προς τη Deutsche Welle ο πρώην πρόεδρος του στρατιωτικού συμβουλίου της συμμαχίας Χάραλντ Κούγιατ:

«Αυτό που θέλει το ΝΑΤΟ είναι να οργανώσει καλύτερα και να ενισχύσει τη συμβατική αμυντική του ικανότητα. Αυτό είναι το δίδαγμα της ουκρανικής κρίσης. Ιδιαίτερα οι χώρες της Βαλτικής αλλά και η Πολωνία φοβούνται το ενδεχόμενο επέκτασης της κρίσης που θα μπορούσε να απειλήσει και τις ίδιες. Οι περισσότερες χώρες, ιδιαίτερα η Γερμανία, η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία προχώρησαν όχι μόνον σε έναν δραματικό αφοπλισμό των ενόπλων δυνάμεών τους αλλά και σε αλλαγές στη δομή και τον εξοπλισμό τους. Η ικανότητα αντιμετώπισης κρίσεων και συγκρούσεων εν μέσω μείωσης της συμβατικής και συλλογικής αμυντικής ικανότητας αναγνωρίστηκε ως πρόβλημα και αυτό θα πρέπει να αλλάξει τώρα».

Πρόβλημα ο χρόνος αντίδρασης

Το ΝΑΤΟ ισχυρίζεται βέβαια ότι η συμμαχία δεν διαδραματίζει κάποιο στρατιωτικό ρόλο στην ουκρανική κρίση. Θα ήταν όμως σε θέση να υπερασπιστεί τις χώρες μέλη της ανατολικής Ευρώπης, τις χώρες της Βαλτικής, σε περίπτωση που απειληθούν από τη Ρωσία;

«Το πρόβλημα είναι ο χρόνος αντίδρασης. Λόγω των αλλαγών, το ΝΑΤΟ θα χρειαζοταν πάρα πολύ χρόνο για να οικοδομήσει μια αμυντική γραμμή στην Πολωνία ή στις χώρες της Βαλτικής. Αυτό οφείλεται και στους γεωγραφικούς συσχετισμούς. Η Ρωσία θα ήταν απλά σε καλύτερη θέση. Γι΄ αυτό το λόγο οι χώρες αυτές ζητούν να εγκατασταθούν επί μονίμου βάσεως δυνάμεις του ΝΑΤΟ στο έδαφός τους, προκειμένου να περιοριστεί ο χρόνος αντίδρασης. Ορισμένες χώρες μέλη διαφωνούν. Προφανώς καταλήγουμε σε μια ομάδα άμεσης επέμβασης η οποία θα είναι σε θέση να αντιδράσει γρήγορα και να δείξει παρουσία σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτό θα λειτουργούσε αποτρεπτικά και θα συνέβαλε στην ασφάλεια των εν λόγω χωρών».

Κατά πόσον είναι σήμερα επίκαιρη η «Ιδρυτική Πράξη» του 1997 μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ, η οποία απαγορεύει ουσιαστικά την μόνιμη εγκατάσταση μεγάλων νατοϊκών δυνάμεων στις χώρες μέλη της ανατολικής Ευρώπης; Μήπως ήρθε η ώρα αν όχι να καταγγελθεί, τουλάχιστον να αναπροσαρμοστεί;

«Η φράση στην οποία αναφέρεστε αποτελεί μια μονομερής διακήρυξη του ΝΑΤΟ. Αυτό σημαίνει ότι το ΝΑΤΟ δεν σκοπεύει να προχωρήσει σε εγκατάσταση μεγάλων δυνάμεων. Πρόκειται για μια μονομερή διακήρυξη. Μπορείς φυσικά να την καταγγείλεις ανά πάσα στιγμή, ωστόσο εκτιμώ ότι θα ήταν ένα μεγάλο λάθος. Η στρατηγική εταιρική σχέση με τη Ρωσία έχει πολύ μεγαλύτερη αξία από την εγκατάσταση δυνάμεων στις χώρες της Βαλτικής. Το βήμα αυτό θα οδηγούσε σε κλιμάκωση και σε επιδείνωση των σχέσεων. Το ζητούμενο είναι η βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας. Να υπάρχει διάθεση επίλυσης κρίσεων και συγκρούσεων. Το σύνολο των διαθέσιμων σήμερα εργαλείων είναι μοναδικά στην μετά τον Ψυχρό Πόλεμο εποχή. Θα ήταν κρίμα εάν τα κατέστρεψε κανείς».

«Οι κυρώσεις δεν οδηγούν πουθενά»

Τόσο ο γγ. του ΝΑΤΟ όσο και ο διοικητής της συμμαχίας στην Ευρώπη (Φίλιπ Μπρίντλοβ) αντιλαμβάνονται πλέον τη Ρωσία όχι ως εταίρο, αλλά ως απειλή, ως έναν εχθρό. Συμφωνεί με αυτές τις απόψεις ο Χάραλντ Κούγιατ;

«Όχι, καθόλου. Πρόκειται για τοποθετήσεις; οι οποίες δεν συμβάλουν στην αποκλιμάκωση, αλλά στην κλιμάκωση της κατάστασης. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια περιφερειακή καταρχήν κρίση. Τόσο η Ρωσία από τη μία, όσο και οι χώρες του ΝΑΤΟ από την άλλη πλευρά, έχουν τα συμφέροντά τους. Το ίδιο το ΝΑΤΟ δεν έχει κανένα απολύτως συμφέρον. Η Ιδρυτική Πράξη προβλέπει ότι όταν κινδυνεύει η ασφάλεια των δύο πλευρών ή τα συμφέροντα της μιας πλευράς, τότε οι εταίροι κάθονται στο ίδιο τραπέζι και αναζητούν από κοινού λύσεις. Μέχρι στιγμής το ΝΑΤΟ δεν το έκανε αυτό. Δεν το έκανε ούτε το 2008 όταν προέκυψε η σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Γεωργίας. (…) Και οι δύο πλευρές προχωρούν σήμερα σε δηλώσεις, οι οποίες οδηγούν σε κλιμάκωση της κατάστασης. (…) Με την πολιτική της η Ρωσία οδηγήθηκε σε μια κατάσταση, η οποία είναι ουσιαστικά αδιέξοδη. Αυτό ισχύει όμως και για τη Δύση, διότι οι κυρώσεις δεν οδηγούν πουθενά. Είναι η τελευταία ευκαιρία να βρεθεί μια κοινά αποδεκτή λύση, αλλά για να γίνει αυτό οι δύο πλευρές θα πρέπει να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι».

Bernd Riegert / Κώστας Συμεωνίδης