Η διεφθαρμένη τάξη της Ισπανίας

Βασικό σημείο αναφοράς αποτελεί ο τηλεπικοινωνιακός κολοσσός Telefonica ή ορθότερα, πρώην και νυν υπάλληλοί της. Αυτό το διάστημα λογοδοτεί στην ισπανική δικαιοσύνη ο πρώην υπουργός Οικονομικών και πρώην επικεφαλής του ΔΝΤ, νυν σύμβουλος της Telefonica Ροντρίγκο Ράτο, για κακοδιαχείριση στο δεύτερο μεγαλύτερο ταμιευτήριο της χώρας Caja Madrid. Στην Telefonica εργαζόταν και ο γαμπρός του Ισπανού μονάρχη, Ινάκι Ουρντανγκαρίν, όταν έγινε γνωστό ότι υπήρχαν υποψίες για εμπλοκή του σε οικονομικό σκάνδαλο.

Υπάλληλος της ίδιας εταιρίας επί χρόνια και ο Εντουάρντο Θαπλάνα, πρώην κυβερνήτης της Βαλένθια τον οποίο πολλοί Ισπανοί θεωρούν βασικό υπεύθυνο για την δεινή οικονομική κατάσταση της περιφέρειας. Ωστόσο η διασύνδεση της Telefonica με την πολιτική φαίνεται πως είναι ακόμη πιο βαθιά. Λίγο μετά την ανάληψη της εξουσίας από το Λαϊκό Κόμμα το 2011, η εταιρία προσέλαβε τον σύζυγο της Σοράγια Σάενθ ντε Σανταμαρία. Πρόκειται για την αντιπρόεδρο της νυν κυβέρνησης.

Περιορισμένες αντιδράσεις

Εντούτοις, οι υποθέσεις διαφθοράς δεν φαίνεται να συγκινούν ιδιαίτερα την ισπανική κοινή γνώμη. Όπως εξηγεί η ισπανίδα νομικός Εστέρ Μαρτίν «τις προηγούμενες εβδομάδες έγιναν γνωστά διάφορα σκάνδαλα διαφθοράς, μεταξύ των οποίων μια υπόθεση μαύρων ταμείων ενός πρώην ταμία του κυβερνώντος Λαϊκού Κόμματος. Ωστόσο οι Ισπανοί παραμένουν σχετικά ήρεμοι. Όπως φαίνεται, κανείς, ούτε τα δυο μεγάλα κόμματα ενδιαφέρονται να αλλάξουν κάτι ριζικά».

Με την ανεργία να κινείται στο 26 %, όπως λέει, πολλοί φοβούνται για τις θέσεις εργασίας τους και έτσι προτιμούν τη σιωπή όταν διαπιστώσουν τυχόν παρατυπίες του εργοδότη τους.

Σύμφωνα με ισπανικά μέσα ενημέρωσης στην παρούσα φάση περίπου 730 πολιτικοί της χώρας εμπλέκονται σε υποθέσεις διαφθοράς. Κατά τη διάρκεια του κατασκευαστικού boom της Ισπανίας, οι μίζες ήταν στην ημερήσια διάταξη πολλών τοπικών κυβερνήσεων. Όπως σημειώνει η ιταλίδα δημοσιογράφος Πάολα ντελ Βέσιο, που ζει και εργάζεται στη Μαδρίτη «η Ισπανία παραμένει ένας αγαπημένος προορισμός για ξέπλυμα μαύρου χρήματος, κυρίως Ρώσων, Κινέζων και Ιταλών».

Αυστηρότερο νομικό πλαίσιο

Τα νέα σκάνδαλα διαφθοράς αποκαλύπτονται τη στιγμή που η Ισπανία βιώνει τη χειρότερη οικονομική κρίση από το τέλος της δικτατορίας. Παρόλα αυτά, η προαναγγελία της κυβέρνησης ότι θα καταπολεμήσει με όλα τα μέσα τη διαφθορά, δεν φαίνεται να πείθει τους Ισπανούς. «Στην ερώτηση τι κάνει η κυβέρνηση εναντίον της παραοικονομίας, της υπεξαίρεσης δημοσίου χρήματος και της διαφθοράς, δεν παίρνουμε καμία απάντηση εδώ και μήνες», λέει η Βικτόρια Αντέρικα από την οργάνωση Access Info Europe. Η ίδια ζητά να συμπεριληφθεί στον προωθούμενο νέο νόμο για τη διαφάνεια, που προβλέπει έναν αυστηρότερο δημόσιο έλεγχο των οικονομικών και της γραφειοκρατίας και το ζήτημα της χρηματοδότησης των κομμάτων.

Δημιουργική λογιστική

Ο γερμανός οικονομικός αναλυτής Φρανκ Άμπεγκ, που εργάζεται εδώ και δεκαετίες στον ισπανικό τραπεζικό τομέα, αποδίδει το πρόβλημα της εντεινόμενης διαφθοράς στον βραδύτατο ρυθμό εκδίκασης των υποθέσεων από τη Δικαιοσύνη. Η διοίκηση, όπως λέει, είναι τόσο αργή, ώστε οι κατηγορούμενοι έχουν αρκετό χρόνο στη διάθεσή τους για να σβήσουν τα ίχνη τους μέχρι να εκδικαστεί η υπόθεσή τους. Μια έφοδος σε κεντρικά γραφεία μεγάλης τράπεζας χωρίς σχετική προαναγγελία, όπως έγινε πρόσφατα στη Deutsche Bank στη Γερμανία λόγω υποψίας για διαφθορά, θα ήταν αδιανόητη στην Ισπανία, σύμφωνα με τον ίδιο.

Σε αυτά τα συμφραζόμενα τα ισπανικά μίντια κάνουν συχνά λόγο για «χαμηλό βαθμό» ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, την οποία κατηγορούν ότι έχει γίνει το «μπαλάκι της πολιτικής». Το ίδιο αυστηρά επικρίνεται όμως και η κωλυσιεργία πολλών δημοκρατικών θεσμών, όπως του Ελεγκτικού συνεδρίου. «Χρειαζόμαστε περισσότερη διαφάνεια σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής», εκτιμά ο οικονομολόγος Μιγκέλ Κόρντομπα που σημειώνει ότι και σε πολλές μεγάλες επιχειρήσεις επικρατεί η λογική της δημιουργικής λογιστικής.


Stefanie Müller / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη