Η εκλογική συμπεριφορά των μεταναστών

«Λόγω αγάπης», απαντά ο Χουάν Ντίαζ όταν τον ρωτούν γιατί εγκαταστάθηκε στη γερμανική πρωτεύουσα. Γρήγορα ερωτεύθηκε και το πολυπολιτισμικό Βερολίνο που έγινε η δεύτερή του πατρίδα. Μάλλον όμως είναι η τρίτη: ο Χουάν Ντίαζ είναι Αμερικανός, οι γονείς του Κουβανοί που εγκατέλειψαν την Κούβα του Κάστρο για να εγκατασταθούν στο Μαϊάμι. «Έχω μια σύνθετη ταυτότητα», λέει σήμερα ο ίδιος. Εδώ και επτά χρόνια έχει πλέον και τη γερμανική υπηκοότητα. «Υπέβαλα τη σχετική αίτηση γιατί ήθελα να συναποφασίζω για τα όσα συμβαίνουν εδώ. Ήθελα να αποφασίζω και εγώ για το ποιος θα είναι καγκελάριος και ποιος θα εκπροσωπείται στη βουλή».

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του 2011, στη Γερμανία ζουν σήμερα περίπου 16 εκατομμύρια άνθρωποι με μεταναστευτικό υπόβαθρο, άνθρωποι δηλαδή που εγκατέλειψαν την πατρίδα τους ή άτομα των οποίων οι γονείς ή οι παππούδες είχαν μεταναστεύσει παλαιότερα στη Γερμανία. Ένα μεγάλο μέρος των μεταναστών αυτών όμως είτε δεν έχει συμπληρώσει ακόμη το 18ο έτος της ηλικίας του για να ψηφίσει είτε δεν έχει την γερμανική υπηκοότητα, που είναι βασική προϋπόθεση για την απόκτηση του εκλογικού δικαιώματος. Εξαίρεση αποτελούν οι πολίτες χωρών της ΕΕ: αυτοί μπορούν να συμμετέχουν σε δημοτικές εκλογές και στις ευρωεκλογές, όχι όμως και στις ομοσπονδιακές εκλογές.

Προσέλευση στις κάλπες

Σύμφωνα με στοιχεία της Ομοσπονδιακής Στατιστικής Υπηρεσίας, το ένα τρίτο περίπου των ανθρώπων με μεταναστευτική βιογραφία μπορούν να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα στις επόμενες εκλογές. Ο αριθμός τους αναμένεται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο τα επόμενα χρόνια αφού μόνον το 2011 περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι απέκτησαν τη γερμανική υπηκοότητα.

Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι όλοι αυτοί θα προσέλθουν και στις κάλπες. Όπως δείχνουν στοιχεία της γερμανικής Υπηρεσίας για τη Μετανάστευση και τους Πρόσφυγες από το 2012, οι άνθρωποι με μεταναστευτική βιογραφία προσέρχονται λιγότερα μαζικά στις κάλπες. Στις εκλογές του 2009 το 72,3% εξ΄ αυτών δήλωσε ότι ψήφισε. Στα υπόλοιπα τμήματα του πληθυσμού το αντίστοιχο ποσοστό ήταν αρκετά υψηλότερο και συγκεκριμένα στο 81,5%.

«Να μην ψηφίσω;». Αδιανόητο για τον Γερμανό αμερικανο-κουβανικής καταγωγής Χουάν Ντίαζ. «Είναι φανταστικό κάθε φορά που λαμβάνω τη σχετική ειδοποίηση στο γραμματοκιβώτιό μου». Επειδή ο ίδιος βρίσκεται συχνά λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων εκτός Γερμανίας, επιλέγει την επιστολική ψήφο.

Τι ψηφίζουν οι μετανάστες;

Ποιο κόμμα όμως ψηφίζουν άνθρωποι σαν τον Ντίαζ; Η απάντηση είναι απλή: τους Χριστιανοδημοκράτες ή τους Σοσιαλδημοκράτες. Οι περισσότεροι μετανάστες επιλέγουν συνήθως μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων, λέει η Ίνγκριντ Τούτσι από το γερμανικό Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών. Η κοινωνιολόγος έθεσε στο μικροσκόπιο την εκλογική συμπεριφορά ανθρώπων με μεταναστευτικό υπόβαθρο: σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι μετανάστες που ήρθαν στη Γερμανία τη δεκαετία του 1950 και 1960 ως «γκασταρμπάιτερ» από τις χώρες της νότιας Ευρώπης, της πρώην Γιουγκοσλαβίας και την Τουρκία, «κλείνουν» συνήθως προς τους Σοσιαλδημοκράτες. Αντιθέτως οι επαναπατρισθέντες Γερμανοί από την πρώην Σοβιετική Ένωση, που επέστρεψαν στη Γερμανία μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ψηφίζουν συνήθως Χριστιανοδημοκράτες / Χριστιανοκοινωνιστές.

Η ειδικός πιστεύει ότι η στροφή των μεταναστών προς συγκεκριμένα κόμματα σχετίζεται με τις εμπειρίες που είχαν στο παρελθόν με τους πολιτικούς αυτούς χώρους. Έτσι οι Χριστιανοδημοκράτες για παράδειγμα, εφήρμοσαν συγκεκριμένες πολιτικές για την διευκόλυνση του επαναπατρισμού και την καλύτερη ενσωμάτωση των ανθρώπων με γερμανικές ρίζες από την πρώην Σοβιετική Ένωση. Η θρησκεία αντίθετα, δεν φαίνεται να παίζει σημαίνοντα ρόλο. Όπως έδειξαν οι έρευνές της, η θρησκεία, το μορφωτικό επίπεδο και το επάγγελμα «επηρεάζουν ελάχιστα τις πολιτικές προτιμήσεις».

Η εικόνα όμως φαίνεται να αλλάζει στις επόμενες γενιές. Σύμφωνα με στοιχεία του 2011 το 18% της δεύτερης γενιάς των μεταναστών, τα παιδιά δηλαδή των μεταναστών θα ψήφιζαν τους Πράσινους, ενώ από 40% θα μοιράζονταν Σοσιαλδημοκράτες και Πράσινοι. Έτσι διαφοροποιούνται πλέον ελάχιστα από τους ανθρώπους χωρίς μεταναστευτικό υπόβαθρο, σύμφωνα με την Ίνγκριντ Τούτσι.

Ποιον θα ψηφίσει όμως ο Ντίαζ; Σε αυτό το ερώτημα δεν θέλει να απαντήσει. Για τον ίδιο είναι πολύ σημαντικό ότι έχει πλέον το δικαίωμα να συναποφασίζει. Παλαιότερα οι Γερμανοί του έλεγαν σε σχετικές συζητήσεις ότι είναι ξένος και ότι δεν έχει το δικαίωμα να μιλάει. Αυτό τον εξόργιζε. Σήμερα όμως έχει αυτό το δικαίωμα.

Naomi Conrad / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. Σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη